lunedì
Dal 20 maggio in libreria. Polonia mon amour, il libro
La foto in copertina
Porto di Świnoujście, faro. Archivio dell'Ufficio turistico polacco di Roma
Per l'indice e qualche informazione sui contenuti vai al NUOVO BLOG (vedi sopra)
Il rapporto Khrushchev al XX Congresso e i polacchi
"Tumultuous, prolonged applause ending in ovation. All rise." Khrushchev's "Secret Report" and Poland
by Robert Looby
In 1956 Nikita Khrushchev, addressing a closed session of the Twentieth Congress of the Communist Party, did the unthinkable and denounced his predecessor Stalin. The report on the "cult of the individual", which inevitably and quickly leaked out across the Eastern Bloc, was shocking - people were reported to have fainted upon hearing it. Robert Looby takes a look at the report, and the Polish reaction to it at the time...
by Robert Looby
In 1956 Nikita Khrushchev, addressing a closed session of the Twentieth Congress of the Communist Party, did the unthinkable and denounced his predecessor Stalin. The report on the "cult of the individual", which inevitably and quickly leaked out across the Eastern Bloc, was shocking - people were reported to have fainted upon hearing it. Robert Looby takes a look at the report, and the Polish reaction to it at the time...
La Polonia e gli armeni
Polish Government and Local Authorities Vary in Opinions on Armenian Genocide Issue
Online Armenian Newspaper Yerkir, 28.02.2006 12:41
YEREVAN (YERKIR) - The local authorities are not at one with the government on the Armenian Genocide issue, shepherd of the Armenians of Poland Tadeus Isahakian-Zalezski told PanARMENIAN.Net reporter. In his words, during the 7 centuries that Armenians lived in Poland they merged with its culture, participated in the construction of Lwow, Stanislawow, Lublin and were rewarded for their fidelity – on April 19, 2005 the Polish Seym passed the resolution recognizing the Armenian Genocide. “However this fact apparently did not have much importance for the Wrowlaw authorities, who closed the Armenian Genocide exhibition after a call from the Turkish Embassy,” Tadeus Isahakian-Zalezski said adding, “It turns out that foreign embassies have a greater authority than the government of the country.” According to him, a country that is “knocking on the door of Europe” should recognize the historical fact of the Armenian Genocide. To note, formal part of the event was followed by the performance of Armenian songs by “Musa Ler”, a band from Warsaw. Many Poles unaware of the Armenian culture were present at the event.
Online Armenian Newspaper Yerkir, 28.02.2006 12:41
YEREVAN (YERKIR) - The local authorities are not at one with the government on the Armenian Genocide issue, shepherd of the Armenians of Poland Tadeus Isahakian-Zalezski told PanARMENIAN.Net reporter. In his words, during the 7 centuries that Armenians lived in Poland they merged with its culture, participated in the construction of Lwow, Stanislawow, Lublin and were rewarded for their fidelity – on April 19, 2005 the Polish Seym passed the resolution recognizing the Armenian Genocide. “However this fact apparently did not have much importance for the Wrowlaw authorities, who closed the Armenian Genocide exhibition after a call from the Turkish Embassy,” Tadeus Isahakian-Zalezski said adding, “It turns out that foreign embassies have a greater authority than the government of the country.” According to him, a country that is “knocking on the door of Europe” should recognize the historical fact of the Armenian Genocide. To note, formal part of the event was followed by the performance of Armenian songs by “Musa Ler”, a band from Warsaw. Many Poles unaware of the Armenian culture were present at the event.
domenica
La Chiesa polacca e il comunismo
Polish priests collaborated with communist regime
Warsaw, 16:39
The Polish Church has admitted for the first time that some of its priests had been collaborating with the secret militia of the communist regime, and asked for forgiveness for all evil deeds of those involved. "Some members of the Church caved in to the pressures exerted by the horrible communism system", says the Declaration produced after the meeting of Polish Bishops in Warsaw. "We are regretful for that and ask those who suffered for forgiveness", the Declaration says. According to the data of the National History Institute, which probes into Communist and Nazi crimes, more than 10 percent of the Polish clergy collaborated with the communist secret services...
Warsaw, 16:39
The Polish Church has admitted for the first time that some of its priests had been collaborating with the secret militia of the communist regime, and asked for forgiveness for all evil deeds of those involved. "Some members of the Church caved in to the pressures exerted by the horrible communism system", says the Declaration produced after the meeting of Polish Bishops in Warsaw. "We are regretful for that and ask those who suffered for forgiveness", the Declaration says. According to the data of the National History Institute, which probes into Communist and Nazi crimes, more than 10 percent of the Polish clergy collaborated with the communist secret services...
The difficulties of dealing with the past in societies with newly established democratic regimes
Princeton University, Campus Announcements
Polish journalist and activist Adam Michnik will deliver a lecture titled "A Dictatorship's Past: The Cleansing of Collective Memory" at 4:30 p.m. Tuesday, March 14, in 219 Burr Hall.
The lecture will focus on the difficulties of dealing with the past in societies with newly established democratic regimes. Michnik will examine transitions to pluralism and democracy in Germany after World War II, in various Latin American countries in the 1980s and 1990s, in post-apartheid South Africa and in post-communist East-Central Europe.
Polish journalist and activist Adam Michnik will deliver a lecture titled "A Dictatorship's Past: The Cleansing of Collective Memory" at 4:30 p.m. Tuesday, March 14, in 219 Burr Hall.
The lecture will focus on the difficulties of dealing with the past in societies with newly established democratic regimes. Michnik will examine transitions to pluralism and democracy in Germany after World War II, in various Latin American countries in the 1980s and 1990s, in post-apartheid South Africa and in post-communist East-Central Europe.
Processare Jaruzelski?
Poland to try Jaruzelski, 82, for alleged communist crimes
Ian Traynor, central Europe correspondent
The Guardian, Saturday April 1, 2006
General Wojciech Jaruzelski, the former communist leader of Poland, is to stand trial for "communist crimes" 25 years after he tried to crush the Solidarity trade union, declared a "state of war" in Poland and jailed tens of thousands of people. The 82-year-old former military officer, who headed the Polish communist party and served as defence minister, prime minister and president, has always argued that his decision to impose martial law on Poland in December 1981, 18 months after the rise of Solidarity sent tremors through the Soviet bloc, was the lesser of two evils - aimed at preventing the greater despair that could have followed a Red Army invasion of Poland. Prosecutors filed charges against Gen Jaruzelski and several others yesterday, arguing that his crimes also violated Poland's communist constitution.
He could face 11 years in jail if found guilty. "We're expecting the trial to start quite soon," said an official at the institute. "It's a political issue, of course." ... Gen Jaruzelski has apologised for declaring martial law, as well as for his role, as military chief, in the Soviet invasion of Czechoslovakia in 1968. But he has always said he did what he thought was best at the time, only to learn later that his acts may have been "shameful". The indictment filed yesterday charged Gen Jaruzelski with being the head of an "organised criminal group of a military nature, which aimed to perpetrate crimes that consisted of the deprivation of freedom through internment" and violating "workers' rights". Gen Jaruzelski said yesterday that million of Poles supported his decision to impose martial law. He denounced the move to put him on trial as a "moral court". "I am deeply convinced, more now than ever, that martial law was needed," he told Polish television. The former Solidarity leader Lech Walesa said the indictment of Gen Jaruzelski was a "necessary" move towards settling Poland's accounts, but he voiced no pleasure in hearing of the charges. The former adversaries buried the hatchet last year in a joint television appearance.
Ian Traynor, central Europe correspondent
The Guardian, Saturday April 1, 2006
General Wojciech Jaruzelski, the former communist leader of Poland, is to stand trial for "communist crimes" 25 years after he tried to crush the Solidarity trade union, declared a "state of war" in Poland and jailed tens of thousands of people. The 82-year-old former military officer, who headed the Polish communist party and served as defence minister, prime minister and president, has always argued that his decision to impose martial law on Poland in December 1981, 18 months after the rise of Solidarity sent tremors through the Soviet bloc, was the lesser of two evils - aimed at preventing the greater despair that could have followed a Red Army invasion of Poland. Prosecutors filed charges against Gen Jaruzelski and several others yesterday, arguing that his crimes also violated Poland's communist constitution.
He could face 11 years in jail if found guilty. "We're expecting the trial to start quite soon," said an official at the institute. "It's a political issue, of course." ... Gen Jaruzelski has apologised for declaring martial law, as well as for his role, as military chief, in the Soviet invasion of Czechoslovakia in 1968. But he has always said he did what he thought was best at the time, only to learn later that his acts may have been "shameful". The indictment filed yesterday charged Gen Jaruzelski with being the head of an "organised criminal group of a military nature, which aimed to perpetrate crimes that consisted of the deprivation of freedom through internment" and violating "workers' rights". Gen Jaruzelski said yesterday that million of Poles supported his decision to impose martial law. He denounced the move to put him on trial as a "moral court". "I am deeply convinced, more now than ever, that martial law was needed," he told Polish television. The former Solidarity leader Lech Walesa said the indictment of Gen Jaruzelski was a "necessary" move towards settling Poland's accounts, but he voiced no pleasure in hearing of the charges. The former adversaries buried the hatchet last year in a joint television appearance.
Geometrie centroeuropee
The Visegrad Group - Polish Geopolitical Axis
Simon Araloff, AIA European section, 27.02.2006
Fifteen years ago the "Visegrad Group" (or V4) association was perceived by its founders to be a completely natural necessity for that period. It was a natural reaction to the political and economic vacuum formed in the central part of Europe after the collapse of the Council of Economic Mutual Assistance and the Warsaw Treaty Organization. Also it was a completely necessary tool for a dialogue with NATO and the EU. The Soviet giant collapsed on the east, Germany was uniting in the West. And Berlin with Moscow under Gorbachev, as under Yeltsin, carried on an active dialogue, restoring what would become a decade later under Putin and Schroeder, a powerful geopolitical axis.
In this situation Poland, which was not invited to this association, and frankly was not really rushing to fraternize with the Germans and Russians, was a unique state suited for a role at the center of the creation of a completely different axis - the "north - south" axis, from Estonia in the north to Croatia and Slovenia in the south. The "Visegrad Group" was supposed to become the core of this new geopolitical axis around which Warsaw intended to build an alternative center of gravity on the European continent.
Simon Araloff, AIA European section, 27.02.2006
Fifteen years ago the "Visegrad Group" (or V4) association was perceived by its founders to be a completely natural necessity for that period. It was a natural reaction to the political and economic vacuum formed in the central part of Europe after the collapse of the Council of Economic Mutual Assistance and the Warsaw Treaty Organization. Also it was a completely necessary tool for a dialogue with NATO and the EU. The Soviet giant collapsed on the east, Germany was uniting in the West. And Berlin with Moscow under Gorbachev, as under Yeltsin, carried on an active dialogue, restoring what would become a decade later under Putin and Schroeder, a powerful geopolitical axis.
In this situation Poland, which was not invited to this association, and frankly was not really rushing to fraternize with the Germans and Russians, was a unique state suited for a role at the center of the creation of a completely different axis - the "north - south" axis, from Estonia in the north to Croatia and Slovenia in the south. The "Visegrad Group" was supposed to become the core of this new geopolitical axis around which Warsaw intended to build an alternative center of gravity on the European continent.
La Politica orientale della Germania
Berlin to Buy Warsaw's Silence
Simon Araloff, AIA European section, 18.04.2006
Diplomatic sources in Warsaw and Berlin inform that the German leadership lately makes vigorous efforts to involve Poland in Germany's economic and political relations with Russia... Considering the necessity of further cooperation between the railway companies of Germany, Poland, Belarus, and Russia, the German side proposed the Polish state-owned railway company - Polskie Koleje Panstwowe (PKP) – to sign a relevant agreement with participation of the Russians... In this context it is appropriate to mention the efforts that Berlin has been making of late to neutralize the Baltic States' counteraction to broadening of the German-Russian cooperation in the energy sphere. According to the diplomatic sources in Berlin, such efforts already took some positive effect in case of Latvia and Estonia, and the next in line is Lithuania, the Prime-Minister of which is scheduled to visit the German capital in the near future.
IN SOSTANZA: It is perfectly clear that the attractive economical propositions to Warsaw, like the abovementioned partnership in railway sphere, serve the same purpose of breaking down the unified Polish-Baltic front that still confronts Berlin's and Moscow's attempts to rehash the energy and geopolitical map of Europe. In this connection it is also appropriate to recall the German leadership's generous compromise to Poland during recent discussion of the EU budget. It seems that Warsaw is ready to sacrifice its rather amorphous principles in exchange for a real amount in hard currency…
Simon Araloff, AIA European section, 18.04.2006
Diplomatic sources in Warsaw and Berlin inform that the German leadership lately makes vigorous efforts to involve Poland in Germany's economic and political relations with Russia... Considering the necessity of further cooperation between the railway companies of Germany, Poland, Belarus, and Russia, the German side proposed the Polish state-owned railway company - Polskie Koleje Panstwowe (PKP) – to sign a relevant agreement with participation of the Russians... In this context it is appropriate to mention the efforts that Berlin has been making of late to neutralize the Baltic States' counteraction to broadening of the German-Russian cooperation in the energy sphere. According to the diplomatic sources in Berlin, such efforts already took some positive effect in case of Latvia and Estonia, and the next in line is Lithuania, the Prime-Minister of which is scheduled to visit the German capital in the near future.
IN SOSTANZA: It is perfectly clear that the attractive economical propositions to Warsaw, like the abovementioned partnership in railway sphere, serve the same purpose of breaking down the unified Polish-Baltic front that still confronts Berlin's and Moscow's attempts to rehash the energy and geopolitical map of Europe. In this connection it is also appropriate to recall the German leadership's generous compromise to Poland during recent discussion of the EU budget. It seems that Warsaw is ready to sacrifice its rather amorphous principles in exchange for a real amount in hard currency…
Patto tedesco-russo sul gas. Analisi
Schroeder - Putin Pact: Germany and Russia Divide Europe Again
Simon Araloff, Axis Information and Analysis European section
A failure of negotiations between Germany and the Soviet Union on the Ribbentrop - Molotov Pact`s expansion to Southeast Europe preceded the collision of these superpowers in June 1941. Judging from the development of German-Russian relations for the last years, it is obvious that the both parties have learned from mistakes of the past. Today the European continent, including its southeast part, is turning into the arena of their joint expansion – this time an economic one. And exactly as at the end of the 1930s, relations between Berlin and Moscow are being built up to the disadvantage of the East European countries, Britain and the United States of America. However, given Moscow's policy, some changes are quite possible…
Simon Araloff, Axis Information and Analysis European section
A failure of negotiations between Germany and the Soviet Union on the Ribbentrop - Molotov Pact`s expansion to Southeast Europe preceded the collision of these superpowers in June 1941. Judging from the development of German-Russian relations for the last years, it is obvious that the both parties have learned from mistakes of the past. Today the European continent, including its southeast part, is turning into the arena of their joint expansion – this time an economic one. And exactly as at the end of the 1930s, relations between Berlin and Moscow are being built up to the disadvantage of the East European countries, Britain and the United States of America. However, given Moscow's policy, some changes are quite possible…
Europa-Russia? Polonia-Germania? Zbigniew Brzeziński
Poland: An Actor or a Player?
The Warsaw Voice, 26 April 2006
Prof. Zbigniew Brzeziński, former U.S. Presidential advisor to U.S. President Jimmy Carter gave a lecture during conference "Poland in Europe in the Face of Global Challenges" in the Center for International Relations in Warsaw. His speech was entitled "Europe as a Global Actor in International Politics." Here are some excerpts:
/.../ We need to have a policy toward the East. I happen to strongly believe that the successful democratic Ukraine will help develop a successful democratic Russia. By the same token, a failed democracy in Ukraine will delay the transformation in Russia and maybe even divert Russia in negative directions. There is a problem today in our relationship with Russia. Western expectations, both American and European regarding democracy in Russia, have proven to be excessive and based to too much on personal assessments. We'll see how the G8 works out in St. Petersburg. We'll see whether talks on energy security will really lead to real energy security. If the G8 meeting is a success perhaps it will lead to some renewal of the democratic process evolution in Russia. There has been talk of expelling Russia from the G8 including from some very prominent American politicians. I do not favor that because I think that the G8 has some utility.
/.../ Let me get to the conclusion that Poland can only play that role if it continues with its commitment to German-Polish reconciliation. This is fundamental. In the settling of reconciliation there can be differences but the differences cannot dominate the reconciliation. Reconciliation must dominate the differences and that is a very important, even subtle distinction. Poland can only play a role in Europe if it is truly reconciled with Germany. Poland's influence in Washington is not going to increase but to diminish if Poland's commitment to German-Polish reconciliation is weaker in any fashion. So Poland also has strategic choices to make. It also has contributions to make if Europe is to be both an actor and a player.
The Warsaw Voice, 26 April 2006
Prof. Zbigniew Brzeziński, former U.S. Presidential advisor to U.S. President Jimmy Carter gave a lecture during conference "Poland in Europe in the Face of Global Challenges" in the Center for International Relations in Warsaw. His speech was entitled "Europe as a Global Actor in International Politics." Here are some excerpts:
/.../ We need to have a policy toward the East. I happen to strongly believe that the successful democratic Ukraine will help develop a successful democratic Russia. By the same token, a failed democracy in Ukraine will delay the transformation in Russia and maybe even divert Russia in negative directions. There is a problem today in our relationship with Russia. Western expectations, both American and European regarding democracy in Russia, have proven to be excessive and based to too much on personal assessments. We'll see how the G8 works out in St. Petersburg. We'll see whether talks on energy security will really lead to real energy security. If the G8 meeting is a success perhaps it will lead to some renewal of the democratic process evolution in Russia. There has been talk of expelling Russia from the G8 including from some very prominent American politicians. I do not favor that because I think that the G8 has some utility.
/.../ Let me get to the conclusion that Poland can only play that role if it continues with its commitment to German-Polish reconciliation. This is fundamental. In the settling of reconciliation there can be differences but the differences cannot dominate the reconciliation. Reconciliation must dominate the differences and that is a very important, even subtle distinction. Poland can only play a role in Europe if it is truly reconciled with Germany. Poland's influence in Washington is not going to increase but to diminish if Poland's commitment to German-Polish reconciliation is weaker in any fashion. So Poland also has strategic choices to make. It also has contributions to make if Europe is to be both an actor and a player.
Solidarnosc = 25 anni, monumento a Gdansk
25 years of Solidarity. Strikes by Polish shipyard workers in Gdansk 25 years ago helped to usher in the end of the Cold War.
Jan Zappner - Berlin - 26.8.2005 | Translation : Fiona Wollensack
Mythologising the movement
Today, the movement which is accredited with bringing about the fall of the Eastern Block is to be honoured with a museum – an ambitious project in which a new town covering some 73 hectares is to be built on the former shipyard of Gdansk. The museum will be at the entrance to the port city, and a portrait of Lech Walesa will smile down upon “Freedom Road” from the facade of the new museum.
This smile is meant to attract the money of investors, says Roman Sebastianski, marketing director of the investment fund Synergia 99. “The mythology of the Solidarnosc movement still sweeps down the streets here.” Up to 10,000 new jobs and flats for 6,000 people are to be created in the next 15 to 20 years in the new town, but the building project on the shipyard land is still controversial. For many people it is the final death knell for the shipyard, a fact they do not wish to have to face.
Will, after 25 years, the shipyard be buried along with Solidarnosc under its own larger than life mythology? This will be a hot topic of discussion at the celebratory events taking place during the coming weeks in Gdansk. The role of the man who became the symbol of Solidarnosc during its stellar rise will also be discussed, especially now that he, Lech Walesa, has now announced that he wishes to leave the union.
Jan Zappner - Berlin - 26.8.2005 | Translation : Fiona Wollensack
Mythologising the movement
Today, the movement which is accredited with bringing about the fall of the Eastern Block is to be honoured with a museum – an ambitious project in which a new town covering some 73 hectares is to be built on the former shipyard of Gdansk. The museum will be at the entrance to the port city, and a portrait of Lech Walesa will smile down upon “Freedom Road” from the facade of the new museum.
This smile is meant to attract the money of investors, says Roman Sebastianski, marketing director of the investment fund Synergia 99. “The mythology of the Solidarnosc movement still sweeps down the streets here.” Up to 10,000 new jobs and flats for 6,000 people are to be created in the next 15 to 20 years in the new town, but the building project on the shipyard land is still controversial. For many people it is the final death knell for the shipyard, a fact they do not wish to have to face.
Will, after 25 years, the shipyard be buried along with Solidarnosc under its own larger than life mythology? This will be a hot topic of discussion at the celebratory events taking place during the coming weeks in Gdansk. The role of the man who became the symbol of Solidarnosc during its stellar rise will also be discussed, especially now that he, Lech Walesa, has now announced that he wishes to leave the union.
Patti tedesco-russi: oggi come ieri? Dibattito
Poland Criticized For Nazi Slur
May 4, 2006 6:59 p.m. EST
Joanna Wypior - All Headline News Staff Reporter
Warsaw, Poland (AHN) – Poland has been criticized by both German and European Union officials for its verbal assault of comparing a German-Russian pipeline deal to a pact made between Nazi Germany and the Soviet Union before World War II... "Such absurd comparisons are harmful for German-Polish relations," Ruprecht Polenz, the Christian Democrat head of the parliamentary foreign policy committee, was quoted as saying by Germany’s Bild newspaper...
May 4, 2006 6:59 p.m. EST
Joanna Wypior - All Headline News Staff Reporter
Warsaw, Poland (AHN) – Poland has been criticized by both German and European Union officials for its verbal assault of comparing a German-Russian pipeline deal to a pact made between Nazi Germany and the Soviet Union before World War II... "Such absurd comparisons are harmful for German-Polish relations," Ruprecht Polenz, the Christian Democrat head of the parliamentary foreign policy committee, was quoted as saying by Germany’s Bild newspaper...
La televisione in Polonia e nell'Est europeo
Television Across Europe: Regulation, Policy, and Independence
The Open Society Institute (OSI), October 11, 2005, da p. 449
The pivotal role of television in supporting democracy in Europe is under threat. Public service broadcasters are compromising quality to compete with commercial channels, and many of them depend on governments or political parties. Meanwhile, ever larger concentrations are developing in the commercial sector, often with clear political affiliations. These developments jeopardize broadcasting pluralism and diversity, with the new democracies of Central and Eastern Europe most at risk.
The reports cover the eight Central and Eastern European (CEE) countries that joined the EU in May 2004 (the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Slovakia, and Slovenia); Bulgariaand Romania, expected to join in 2007; two candidate countries (Croatia and Turkey);four older EU member States (France, Germany, Italy, and the United Kingdom) and the potential EU candidate countries in South-Eastern Europe (Albania, Bosnia and Herzegovina and the Republic of Macedonia, plus a special report on Serbia).
The Open Society Institute (OSI), October 11, 2005, da p. 449
The pivotal role of television in supporting democracy in Europe is under threat. Public service broadcasters are compromising quality to compete with commercial channels, and many of them depend on governments or political parties. Meanwhile, ever larger concentrations are developing in the commercial sector, often with clear political affiliations. These developments jeopardize broadcasting pluralism and diversity, with the new democracies of Central and Eastern Europe most at risk.
The reports cover the eight Central and Eastern European (CEE) countries that joined the EU in May 2004 (the Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Slovakia, and Slovenia); Bulgariaand Romania, expected to join in 2007; two candidate countries (Croatia and Turkey);four older EU member States (France, Germany, Italy, and the United Kingdom) and the potential EU candidate countries in South-Eastern Europe (Albania, Bosnia and Herzegovina and the Republic of Macedonia, plus a special report on Serbia).
I russi e il lavoro sulla memoria russa
Yakovlev - An Architect of the Perestroika
"Although we succeeded in crushing Stalin's fascist totalitarianism, its heritage lives on."
from the Vilhelm Konnander's weblog
Over the past 15 years, Yakovlev has dedicated himself to the crimes of the soviet era; as chairman in the Commission for the Rehabilitation of Victims of Political Repression; and since 1993 through his own Yakovlev Foundation (Mezhdunarodny Fond Demokratsii). By this work, some 4.5 million innocently convicted have been rehabilitated, among those Raoul Wallenberg. Still 400,000 cases remain to scrutinise... "Who is guilty?", Yakovlev asked. This recurrent question in Russia is often given a misdirected answer. When we point at Lenin, Stalin, and the Bolsheviks, we avoid to touch on our own guilt. We hide our heads in the sand, and pretend that it wasn't we that shot all those people; that it wasn't we that betrayed the neighbour to save ourselves. The truth is that the guilty are as much among us as they are in hell. Although we succeeded in crushing Stalin's fascist totalitarianism, its heritage lives on.
"Although we succeeded in crushing Stalin's fascist totalitarianism, its heritage lives on."
from the Vilhelm Konnander's weblog
Over the past 15 years, Yakovlev has dedicated himself to the crimes of the soviet era; as chairman in the Commission for the Rehabilitation of Victims of Political Repression; and since 1993 through his own Yakovlev Foundation (Mezhdunarodny Fond Demokratsii). By this work, some 4.5 million innocently convicted have been rehabilitated, among those Raoul Wallenberg. Still 400,000 cases remain to scrutinise... "Who is guilty?", Yakovlev asked. This recurrent question in Russia is often given a misdirected answer. When we point at Lenin, Stalin, and the Bolsheviks, we avoid to touch on our own guilt. We hide our heads in the sand, and pretend that it wasn't we that shot all those people; that it wasn't we that betrayed the neighbour to save ourselves. The truth is that the guilty are as much among us as they are in hell. Although we succeeded in crushing Stalin's fascist totalitarianism, its heritage lives on.
lunedì
la storia e il codice penale. I turchi e gli armeni
Diario del 14 gennaio 2005
Il nostro inviato nel negazionismo
Turchia in Europa, nonostante il massacro
Il nuovo articolo 306 del codice penale di Ankara punisce con il carcere fino a dieci anni chi afferma: «Gli armeni hanno subìto un genocidio». Alla faccia delle modifiche fatte per compiacere Bruxelles
di Chiara Alpago-Novello
/.../ Piero Kuciukian, autore di numerosi libri sulla cultura e le vicende degli «ebrei del Caucaso», ha fondato l’associazione I Giusti per gli armeni e fa parte del Comitato per la foresta dei giusti (l’anno scorso il Comune di Milano ha premiato il suo impegno con l’Ambrogino d’oro). «Da europeo», commenta, «prendo atto del fatto che l’Europa sia nata all’indomani della rinuncia dei singoli Stati al nazionalismo. Per la Turchia, profondamente nazionalista, questa rinuncia significa riconoscere quello che in nome del nazionalismo è stato fatto, dal genocidio armeno ai massacri dei greci e degli assiri alle persecuzioni dei curdi /.../ «Tutti i media hanno dato grande risalto al famoso articolo del nuovo codice penale turco sull’adulterio», sottolinea Antonia Arslan. «Nessuno sa, però, che negli stessi giorni è stato approvato un altro articolo, il 306, che stabilisce una pena sino a dieci anni (aumentata della metà o di un terzo se il reato è commesso attraverso i media) per chi agisce contro gli interessi nazionali. La commissione giustizia del Parlamento specifica qualche esempio di azioni punibili: tra queste, affermazioni come “l’esercito turco deve ritirarsi da Cipro” o “gli armeni hanno subìto un genocidio in epoca ottomana”». Alcuni deputati sono riusciti a far passare un emendamento che limita la possibilità di perseguire il colpevole al caso in cui sia motivato da interessi materiali e pare che si stia discutendo l’eliminazione dell’esempio di Cipro e dell’Armenia (a fine dicembre, però, la realtà era questa), ma la portata, anche simbolica, del provvedimento resta intatta. E infatti lo stesso Parlamento europeo nel famoso rapporto del 15 dicembre, pur lodando le riforme in corso, si dice preoccupato per l’articolo 306, in evidente contrasto con la libertà d’espressione. «Altrettanto sotto silenzio è passato il fatto che nel 2003 il ministro dell’Istruzione turco abbia inviato una circolare a tutte le scuole, dalle elementari alle superiori, perché venisse insegnata la “vera” storia del genocidio», continua Arslan, «ovvero che sono stati gli armeni a massacrare i turchi (si è addirittura indetto un concorso tra gli allievi sul tema, ndr)».
Il nostro inviato nel negazionismo
Turchia in Europa, nonostante il massacro
Il nuovo articolo 306 del codice penale di Ankara punisce con il carcere fino a dieci anni chi afferma: «Gli armeni hanno subìto un genocidio». Alla faccia delle modifiche fatte per compiacere Bruxelles
di Chiara Alpago-Novello
/.../ Piero Kuciukian, autore di numerosi libri sulla cultura e le vicende degli «ebrei del Caucaso», ha fondato l’associazione I Giusti per gli armeni e fa parte del Comitato per la foresta dei giusti (l’anno scorso il Comune di Milano ha premiato il suo impegno con l’Ambrogino d’oro). «Da europeo», commenta, «prendo atto del fatto che l’Europa sia nata all’indomani della rinuncia dei singoli Stati al nazionalismo. Per la Turchia, profondamente nazionalista, questa rinuncia significa riconoscere quello che in nome del nazionalismo è stato fatto, dal genocidio armeno ai massacri dei greci e degli assiri alle persecuzioni dei curdi /.../ «Tutti i media hanno dato grande risalto al famoso articolo del nuovo codice penale turco sull’adulterio», sottolinea Antonia Arslan. «Nessuno sa, però, che negli stessi giorni è stato approvato un altro articolo, il 306, che stabilisce una pena sino a dieci anni (aumentata della metà o di un terzo se il reato è commesso attraverso i media) per chi agisce contro gli interessi nazionali. La commissione giustizia del Parlamento specifica qualche esempio di azioni punibili: tra queste, affermazioni come “l’esercito turco deve ritirarsi da Cipro” o “gli armeni hanno subìto un genocidio in epoca ottomana”». Alcuni deputati sono riusciti a far passare un emendamento che limita la possibilità di perseguire il colpevole al caso in cui sia motivato da interessi materiali e pare che si stia discutendo l’eliminazione dell’esempio di Cipro e dell’Armenia (a fine dicembre, però, la realtà era questa), ma la portata, anche simbolica, del provvedimento resta intatta. E infatti lo stesso Parlamento europeo nel famoso rapporto del 15 dicembre, pur lodando le riforme in corso, si dice preoccupato per l’articolo 306, in evidente contrasto con la libertà d’espressione. «Altrettanto sotto silenzio è passato il fatto che nel 2003 il ministro dell’Istruzione turco abbia inviato una circolare a tutte le scuole, dalle elementari alle superiori, perché venisse insegnata la “vera” storia del genocidio», continua Arslan, «ovvero che sono stati gli armeni a massacrare i turchi (si è addirittura indetto un concorso tra gli allievi sul tema, ndr)».
Rousset e i gulag sovietici
Diario del 24 gennaio 2003
Storia per frammenti
I lager sovietici? «Non esistono»
David Rousset, reduce dai campi nazisti, icona della sinistra francese, nel 1950 denuncia l’orrore dei gulag in Urss. Ma è trotzkista e non gli credono. Tra i critici, Jean-Paul Sartre
di David Bidussa
/.../ in quella mattina di novembre Rousset si trova in tribunale con i suoi vecchi amici di lotta politica, con cui ha condiviso la sua militanza eretica e controcorrente negli anni dello stalinismo trionfante non perché sta accusando l’universo concentrazionario nazista, bensì quello sovietico.
Rousset è un vecchio militante della sinistra socialista nei primi anni Trenta e poi a lungo militante nel movimento trotzkista francese (nel 1934 incontrerà anche il «vecchio» come i giovani trotzkisti chiamavano Trotzkij negli anni dell’esilio, durante i suoi mesi di clandestinità dalle parti di Grenoble).
In quella mattinata di novembre non entra in tribunale per difendere la sua versione dei fatti, ma perché la sua esperienza concentrazionaria lo ha diviso da una parte dei suoi vecchi compagni di sventura. Il problema che egli pone con la sua decisione è il seguente: una volta assunta la memoria della propria tragica esperienza che cosa si fa di quella memoria? Ovvero: la memoria serve a celebrare il proprio passato eroico o costituisce uno strumento per ficcare il proprio «sguardo attento e impietoso» nelle pieghe smagliate anche della propria parte politica? In quell’aula di tribunale in breve si consuma – trasformando quel luogo in un vero palcoscenico teatrale – una scena della guerra intima che la sinistra europea ha a lungo combattuto dentro di sé nel corso del Novecento. Che cosa dunque ha portato Rousset in rotta di collisione con una parte del suo mondo politico e che cosa accade su quel palcoscenico?
Storia per frammenti
I lager sovietici? «Non esistono»
David Rousset, reduce dai campi nazisti, icona della sinistra francese, nel 1950 denuncia l’orrore dei gulag in Urss. Ma è trotzkista e non gli credono. Tra i critici, Jean-Paul Sartre
di David Bidussa
/.../ in quella mattina di novembre Rousset si trova in tribunale con i suoi vecchi amici di lotta politica, con cui ha condiviso la sua militanza eretica e controcorrente negli anni dello stalinismo trionfante non perché sta accusando l’universo concentrazionario nazista, bensì quello sovietico.
Rousset è un vecchio militante della sinistra socialista nei primi anni Trenta e poi a lungo militante nel movimento trotzkista francese (nel 1934 incontrerà anche il «vecchio» come i giovani trotzkisti chiamavano Trotzkij negli anni dell’esilio, durante i suoi mesi di clandestinità dalle parti di Grenoble).
In quella mattinata di novembre non entra in tribunale per difendere la sua versione dei fatti, ma perché la sua esperienza concentrazionaria lo ha diviso da una parte dei suoi vecchi compagni di sventura. Il problema che egli pone con la sua decisione è il seguente: una volta assunta la memoria della propria tragica esperienza che cosa si fa di quella memoria? Ovvero: la memoria serve a celebrare il proprio passato eroico o costituisce uno strumento per ficcare il proprio «sguardo attento e impietoso» nelle pieghe smagliate anche della propria parte politica? In quell’aula di tribunale in breve si consuma – trasformando quel luogo in un vero palcoscenico teatrale – una scena della guerra intima che la sinistra europea ha a lungo combattuto dentro di sé nel corso del Novecento. Che cosa dunque ha portato Rousset in rotta di collisione con una parte del suo mondo politico e che cosa accade su quel palcoscenico?
giovedì
La Polonia? Guarda sul Baltico
La fotografia è stata scattata nel 1967 da Eustachy Kossakowski, fotografo polacco vissuto in Francia dal 1970 al 2001. La foto s'intitola: Edward Krasinski w "Panoramicznym happeningu morskim" Tadeusza Kantora, 1967 - per dirla in breve: "Il concerto del mare. Happening panoramico del mare di Tadeusz Kantor"
Per ricordare che la Polonia si affaccia sul Mar Baltico
Come nasce questo libro (un pò bis-lacco)
Due fratelli si accorgono che le loro riflessioni sulla Polonia e sull’Europa corrono parallele; oppure divergono; o ancora: s’intersecano, si sovrappongono. Ne scaturisce un cammino a tappe che lega vicende contemporanee e vicende passate offrendo uno sguardo sull’attualità e spunti per ulteriori approfondimenti.
Con interviste ad Abete, Bartoszewski, Geremek, Giedroyc, Herling-Grudziński, Jagieliński, Jaworska, Kułakowski, Pomian, Reszczyński, Skubiszewski, Strzałka, Wałęsa, Wierzbiański, Zaremba.
Con interviste ad Abete, Bartoszewski, Geremek, Giedroyc, Herling-Grudziński, Jagieliński, Jaworska, Kułakowski, Pomian, Reszczyński, Skubiszewski, Strzałka, Wałęsa, Wierzbiański, Zaremba.
Gombrowicz e l’immaturità
Convegno internazionale su Witold Gombrowicz, Cracovia, 25 marzo 2004
In un appunto risalente al 1941, il filosofo polacco rifugiatosi in Francia, Boleslaw Micinski, notava con grande lucidità:
"Se dovessi definire con una parola la cultura di prima della guerra, direi infantilismo. Non soltanto la crudeltà che riguarda il fanciullo. Ma il dadaismo, il surrealismo, i disegni infantili ‘ufficiali’ le caricature che imitano i disegni dei bambini e le riviste infantilizzanti. Quello è stato il periodo della cultura infantile".
Witold Gombrowicz era stato il primo ad accorgersi che l’immaturità è la malattia del Novecento, che il segno della modernità non era la crescita o il progresso umano, ma al contrario il rifiuto di crescere. L'immaturità non poteva, del resto, che venir "anticipata" in uno dei più immaturi paesi d'Europa: la Polonia del periodo tra le due guerre. Così Gombrowicz ricordava la sua giovinezza in un paese da operetta e immaturo: (continua)
In un appunto risalente al 1941, il filosofo polacco rifugiatosi in Francia, Boleslaw Micinski, notava con grande lucidità:
"Se dovessi definire con una parola la cultura di prima della guerra, direi infantilismo. Non soltanto la crudeltà che riguarda il fanciullo. Ma il dadaismo, il surrealismo, i disegni infantili ‘ufficiali’ le caricature che imitano i disegni dei bambini e le riviste infantilizzanti. Quello è stato il periodo della cultura infantile".
Witold Gombrowicz era stato il primo ad accorgersi che l’immaturità è la malattia del Novecento, che il segno della modernità non era la crescita o il progresso umano, ma al contrario il rifiuto di crescere. L'immaturità non poteva, del resto, che venir "anticipata" in uno dei più immaturi paesi d'Europa: la Polonia del periodo tra le due guerre. Così Gombrowicz ricordava la sua giovinezza in un paese da operetta e immaturo: (continua)
Lo Stato e gli eredi di Solidarnosc
Ordery Orła Białego dla Walentynowicz, Gwiazdy i abp. Tokarczuka
PAP, 2006-05-03 17:27
Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda oraz ks. abp Ignacy Tokarczuk - otrzymali w święto uchwalenia Konstytucji 3 Maja od prezydenta Lecha Kaczyńskiego najwyższe odznaczenie państwowe - Order Orła Białego.
Prezydent przyznał ponad 80 odznaczeń państwowych bohaterom opozycji solidarnościowej oraz kombatantom II wojny światowej, w tym trzy odznaczenia przyznał pośmiertnie.
Order Orła Białego został przyznany trzem osobom, w uznaniu ich znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych i wolnej Polski.
Z kolei Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali: Joanna Duda-Gwiazda oraz pośmiertnie Alina Pieńkowska - zmarła żona marszałka Senatu Bogdana Borusewicza.
Ponadto prezydent wręczył Krzyże Komandorskie z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyże Komandorskie Orderu Odrodzenia Polski, Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski.
Wręczając odznaczenia prezydent podkreślił, że odznaczone zostały najzacniejsze osoby. Zaznaczył, że to "jedynie początek" jego polityki przyznawania odznaczeń.
L.Kaczyński przypomniał, że przez 16 lat odbywały się już podobne uroczystości. Jak zaznaczył, nie twierdzi, że "w ich trakcie nie zostały odznaczone także osoby wielce zasłużone dla naszej niepodległości". Ale - dodał - obok nich te odznaczenia także odbierali ludzie zasłużeni "dla poprzedniego systemu, który naszemu krajowi był narzucony, narzucony siłą, był wynikiem nieszczęśliwego dla nas rezultatu niby wygranej wojny, II wojny światowej".
"To, co zdarzyło się przed chwilą to jedynie początek, stoją tu przed nami osoby najzacniejsze i słynne" - powiedział.
L.Kaczyński wymienił abp. Tokarczuka, który "reprezentuje Kościół towarzyszący polskiej walce o niepodległość w okresie II wojny światowej i przez dziesiątki lat po niej, aż do upadku komunizmu". "Mamy przedstawicieli niewielkiej grupki +szaleńców+ wolnych związków zawodowych, grupki, która wydawało się, nie ma żadnych szans. Mamy innych działaczy solidarnościowego podziemia, nie związanych z gdańskimi Wolnymi Związkami Zawodowymi, związanych z różnymi regionami Polski" - mówił.
Według prezydenta, wielu ludzi "konspiracji" do dziś jest nieznanych. "Będziemy krok po kroku odkrywać prawdę i wyciągać z tego wnioski". "Traktujmy dzisiejszy dzień jako początek, jako początek powrotu do korzeni, powrotu 100 procentowego" - dodał.
"My rzeczywiście chcemy wrócić do tego, co jest wspaniałą Polską tradycją. My rzeczywiście, w oparciu o tą tradycję, chcemy Polskę zmienić, zmienić na lepsze, chociaż nie przekreślamy wszystkich dobrych stron ostatnich 16 lat, bo były takie dobre strony" - powiedział L.Kaczyński.
Prezydent wspomniał też szczególnie Alinę Pieńkowską "Wspaniała dziewczyna" - zaznaczył i dodał, że "odeszła od nas bardzo przedwcześnie".
Mąż Pieńkowskiej, Bogdan Borusewicz przyznał, że traktuje przyznanie jej pośmiertnego odznaczenia, jako "dowód pamięci o tych ludziach, którzy doprowadzili do zmiany Polski". "Alina była w grupie tych ludzi, która bezpośrednio doprowadziła do zmian w Polsce, była w środowisku KOR-u, które założyło wolne związki zawodowe, przygotowało robotników do sierpnia 1980 roku, była w tej grupie kierowniczej" - wspominał w rozmowie z PAP marszałek Senatu.
Andrzej Gwiazda powiedział podczas środowej uroczystości w Pałacu Prezydenckim, że system wartości jaki stworzyła "Solidarność", zasługuje na najwyższe uznanie w Polsce i na świecie.
Podkreślił, że spotkał go zaszczyt. Dodał jednocześnie, że to odznaczenie dla milionów jego kolegów z "Solidarności", którzy - jak mówił - "w 1980 roku znaleźli w sobie dostateczną ilość odwagi, aby powiedzieć komunistycznemu systemowi +nie+, znaleźli w sobie dość rozumu, żeby przeprowadzić strajk do zwycięstwa i żeby ułożyć listę żądań strajkowych, które do tej pory są aktualne".
"Chciałbym przy tej okazji złożyć podziękowanie wszystkim rodakom, którzy w ostatnich wyborach prezydenckich wybrali takiego prezydenta, od którego możemy z podniesionym czołem przyjąć to odznaczenie" - powiedział Gwiazda.
Z kolei Anna Walentynowicz powiedziała dziennikarzom, że jest zaskoczona i bardzo wzruszona przyznanym jej Orderem. Z drugiej strony - zaznaczyła - takie odznaczenie bardzo zobowiązuje. "Prezydent Lech Kaczyński jest pierwszym w III RP, którzy patrzy po polsku na kraj. Przy jego dowództwie i przy jego zatroskaniu można i powinno się zbudować IV RP" - oceniła.
"Do młodych należy przyszłość Polski i moje pokolenie na was liczy: walka nie jest skończona i zbudujemy Polskę naszych marzeń" - powiedziała Walentynowicz.
PAP, 2006-05-03 17:27
Anna Walentynowicz, Andrzej Gwiazda oraz ks. abp Ignacy Tokarczuk - otrzymali w święto uchwalenia Konstytucji 3 Maja od prezydenta Lecha Kaczyńskiego najwyższe odznaczenie państwowe - Order Orła Białego.
Prezydent przyznał ponad 80 odznaczeń państwowych bohaterom opozycji solidarnościowej oraz kombatantom II wojny światowej, w tym trzy odznaczenia przyznał pośmiertnie.
Order Orła Białego został przyznany trzem osobom, w uznaniu ich znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych i wolnej Polski.
Z kolei Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali: Joanna Duda-Gwiazda oraz pośmiertnie Alina Pieńkowska - zmarła żona marszałka Senatu Bogdana Borusewicza.
Ponadto prezydent wręczył Krzyże Komandorskie z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyże Komandorskie Orderu Odrodzenia Polski, Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyże Kawalerskie Orderu Odrodzenia Polski.
Wręczając odznaczenia prezydent podkreślił, że odznaczone zostały najzacniejsze osoby. Zaznaczył, że to "jedynie początek" jego polityki przyznawania odznaczeń.
L.Kaczyński przypomniał, że przez 16 lat odbywały się już podobne uroczystości. Jak zaznaczył, nie twierdzi, że "w ich trakcie nie zostały odznaczone także osoby wielce zasłużone dla naszej niepodległości". Ale - dodał - obok nich te odznaczenia także odbierali ludzie zasłużeni "dla poprzedniego systemu, który naszemu krajowi był narzucony, narzucony siłą, był wynikiem nieszczęśliwego dla nas rezultatu niby wygranej wojny, II wojny światowej".
"To, co zdarzyło się przed chwilą to jedynie początek, stoją tu przed nami osoby najzacniejsze i słynne" - powiedział.
L.Kaczyński wymienił abp. Tokarczuka, który "reprezentuje Kościół towarzyszący polskiej walce o niepodległość w okresie II wojny światowej i przez dziesiątki lat po niej, aż do upadku komunizmu". "Mamy przedstawicieli niewielkiej grupki +szaleńców+ wolnych związków zawodowych, grupki, która wydawało się, nie ma żadnych szans. Mamy innych działaczy solidarnościowego podziemia, nie związanych z gdańskimi Wolnymi Związkami Zawodowymi, związanych z różnymi regionami Polski" - mówił.
Według prezydenta, wielu ludzi "konspiracji" do dziś jest nieznanych. "Będziemy krok po kroku odkrywać prawdę i wyciągać z tego wnioski". "Traktujmy dzisiejszy dzień jako początek, jako początek powrotu do korzeni, powrotu 100 procentowego" - dodał.
"My rzeczywiście chcemy wrócić do tego, co jest wspaniałą Polską tradycją. My rzeczywiście, w oparciu o tą tradycję, chcemy Polskę zmienić, zmienić na lepsze, chociaż nie przekreślamy wszystkich dobrych stron ostatnich 16 lat, bo były takie dobre strony" - powiedział L.Kaczyński.
Prezydent wspomniał też szczególnie Alinę Pieńkowską "Wspaniała dziewczyna" - zaznaczył i dodał, że "odeszła od nas bardzo przedwcześnie".
Mąż Pieńkowskiej, Bogdan Borusewicz przyznał, że traktuje przyznanie jej pośmiertnego odznaczenia, jako "dowód pamięci o tych ludziach, którzy doprowadzili do zmiany Polski". "Alina była w grupie tych ludzi, która bezpośrednio doprowadziła do zmian w Polsce, była w środowisku KOR-u, które założyło wolne związki zawodowe, przygotowało robotników do sierpnia 1980 roku, była w tej grupie kierowniczej" - wspominał w rozmowie z PAP marszałek Senatu.
Andrzej Gwiazda powiedział podczas środowej uroczystości w Pałacu Prezydenckim, że system wartości jaki stworzyła "Solidarność", zasługuje na najwyższe uznanie w Polsce i na świecie.
Podkreślił, że spotkał go zaszczyt. Dodał jednocześnie, że to odznaczenie dla milionów jego kolegów z "Solidarności", którzy - jak mówił - "w 1980 roku znaleźli w sobie dostateczną ilość odwagi, aby powiedzieć komunistycznemu systemowi +nie+, znaleźli w sobie dość rozumu, żeby przeprowadzić strajk do zwycięstwa i żeby ułożyć listę żądań strajkowych, które do tej pory są aktualne".
"Chciałbym przy tej okazji złożyć podziękowanie wszystkim rodakom, którzy w ostatnich wyborach prezydenckich wybrali takiego prezydenta, od którego możemy z podniesionym czołem przyjąć to odznaczenie" - powiedział Gwiazda.
Z kolei Anna Walentynowicz powiedziała dziennikarzom, że jest zaskoczona i bardzo wzruszona przyznanym jej Orderem. Z drugiej strony - zaznaczyła - takie odznaczenie bardzo zobowiązuje. "Prezydent Lech Kaczyński jest pierwszym w III RP, którzy patrzy po polsku na kraj. Przy jego dowództwie i przy jego zatroskaniu można i powinno się zbudować IV RP" - oceniła.
"Do młodych należy przyszłość Polski i moje pokolenie na was liczy: walka nie jest skończona i zbudujemy Polskę naszych marzeń" - powiedziała Walentynowicz.
I polacchi e la liberazione dell'Italia. Le Marche
1944-1946. Il secondo Corpo d'armata nelle Marche
Dalla Polonia all'Italia. Le origini del secondo Corpo d’Armata polacco
di Giuseppe Campana Raimondo Orsetti
Dalla Polonia all'Italia. Le origini del secondo Corpo d’Armata polacco
di Giuseppe Campana Raimondo Orsetti
Smemoria polacca. I "vicini" ebrei
Dossier. Tygodnik Powszechny
Niepamięć zbiorowa
Wydana przed czterema laty niewielka książka "Sąsiedzi" Jana Tomasza Grossa - urodzonego w 1947 r. historyka i socjologa, emigranta 1968 r., profesora wydziału nauk politycznych Uniwersytetu Nowojorskiego - zapoczątkowała jedną z najważniejszych debat publicznych, jakie przetoczyły się przez Polskę po przełomie 1989 roku. Teraz autor "Sąsiadów" szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego mord na jedwabieńskich Żydach i podobne mu tragiczne wydarzenia nie znalazły miejsca w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego.
Niepamięć zbiorowa, Jan Tomasz Gross / 2004-08-08
Jeszcze o Jedwabnem: pytania trudne, czyli ciekawe. Przywódcy Państwa Podziemnego wiedzieli o zbrodniach dokonywanych przez Polaków na Żydach latem 1941 r. Dlaczego nie bili na alarm? Czy dlatego, że losy "Chamów" i "Żydów" były ówczesnej elicie obojętne?
Z perspektywy ludu Wojciech Lizak / 2004-11-07
Czy w tej dyskusji chodzi o "niepamięć zbiorową"? A może jest to raczej odzwierciedlenie stanu refleksji o najnowszej historii Polski? Konieczny po upadku komuny proces odkłamywania historii ma wszak pewną wadę genetyczną.
Wojny pamięci Dawid Warszawski / 2004-10-10
W Polsce trwa wojna o pamięć. O pamięć, nie o historię: stawką w niej jest to, jak będą w potocznej świadomości funkcjonować znaczące wydarzenia z dziejów najnowszych, nie zaś to, jaki będzie ich obraz w historiografii.
Amnezja - choroba tylko częściowo zawiniona Marcin Kula / 2004-09-26
Pamięci Powstania Warszawskiego za komunizmu nie kultywowano, ale była ona podtrzymywana chociażby w ramach przekazu rodzinnego. Pamięci o powstaniu w getcie nie miał kto przekazywać. Mało tego. Często uratowani, z powodu przeżyć, chcieli zatrzeć własne żydostwo.
Wiedza jako pożytek zbiorowy Jan Woleński / 2004-09-12
Nie apeluję, by historycy czy socjologowie rezygnowali z prób wyjaśnienia ciemnych kart historii Polski. Tyle że niepotrzebne są poszukiwania wyjątkowości Polaków w myśl schematu, "bo to było inne niż wszystko", na dodatek w języku "larum pod niebiosa". Dopóki nie popatrzymy na własną historię jako na zasadniczo typowy przypadek w dziejach powszechnych, zawsze będzie ona mitologizowana.
O problemach niepamięci refleksja osobista Władysław Bartoszewski / 2004-09-05
Jaką postawę zajęła inteligencja wobec zbrodniczego zła dziejącego się podczas okupacji niemieckiej na ziemiach polskich? Chciałbym zabrać głos nie tyle w sprawie, co do której nie ma większych różnic w poglądach - że złu nie przeciwstawiono się dostatecznie skutecznie - ile podzielić się refleksjami świadka epoki, ściśle związanego ze środowiskiem, do którego odnosi się Jan Tomasz Gross.
Z wileńskiej perspektywy Hanna Świda-Ziemba / 2004-08-29
Ilekroć coś się nie udało, a społeczeństwo źle się zachowało, mówiono, że nie chodzi o naród, ba, nawet nie o lud, ale że winien jest motłoch, tłuszcza albo chuliganeria. Tak komentowano drastyczne zachowania w roku 1968, 1970, nawet 1980. Tekst Grossa nie dotyczy wyłącznie spraw polsko-żydowskich. Na jego marginesie ujawnia się nowy problem - relacji między inteligencją a ludem.
Wiedza jako źródło cierpień Jerzy Jedlicki / 2004-08-22
Nie było oczywiście żadnej zmowy, żadnego pilnie strzeżonego sekretu. Po prostu nikomu spośród tysięcy wiedzących nie zależało, żeby swoją wiedzę prywatną do kanonów wiedzy publicznej wprowadzić. Niełatwo żyć z pamięcią i wiedzą o Jedwabnem. Lepiej zapomnieć.
Historyk ahistoryczny Paweł Machcewicz, Rafał Wnuk / 2004-08-15
O "Panach", "Żydach" i "Chamach" inaczej. Konkluzja tekstu Jana Tomasza Grossa ("TP" nr 32/04) jest szokująca: "O zbrodni popełnionej na Żydach przez »lud« nie wiedzieliśmy najprawdopodobniej dlatego, że rozróby wśród »chamstwa« nie są dla ludzi z lepszego towarzystwa nazbyt interesujące". Stosując takie uproszczenia można udowodnić, że o zbrodniach na Wołyniu nie pisano do początku lat 90., bo ukraińskie "Chamy" wymordowały tam polskich "Chamów", a milczenie na temat walk na Nowogródczyźnie wyjaśnić tym, że ruskie i białoruskie "Chamy" rżnęły "Chamów" polskich.
Niepamięć zbiorowa
Wydana przed czterema laty niewielka książka "Sąsiedzi" Jana Tomasza Grossa - urodzonego w 1947 r. historyka i socjologa, emigranta 1968 r., profesora wydziału nauk politycznych Uniwersytetu Nowojorskiego - zapoczątkowała jedną z najważniejszych debat publicznych, jakie przetoczyły się przez Polskę po przełomie 1989 roku. Teraz autor "Sąsiadów" szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego mord na jedwabieńskich Żydach i podobne mu tragiczne wydarzenia nie znalazły miejsca w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego.
Niepamięć zbiorowa, Jan Tomasz Gross / 2004-08-08
Jeszcze o Jedwabnem: pytania trudne, czyli ciekawe. Przywódcy Państwa Podziemnego wiedzieli o zbrodniach dokonywanych przez Polaków na Żydach latem 1941 r. Dlaczego nie bili na alarm? Czy dlatego, że losy "Chamów" i "Żydów" były ówczesnej elicie obojętne?
Z perspektywy ludu Wojciech Lizak / 2004-11-07
Czy w tej dyskusji chodzi o "niepamięć zbiorową"? A może jest to raczej odzwierciedlenie stanu refleksji o najnowszej historii Polski? Konieczny po upadku komuny proces odkłamywania historii ma wszak pewną wadę genetyczną.
Wojny pamięci Dawid Warszawski / 2004-10-10
W Polsce trwa wojna o pamięć. O pamięć, nie o historię: stawką w niej jest to, jak będą w potocznej świadomości funkcjonować znaczące wydarzenia z dziejów najnowszych, nie zaś to, jaki będzie ich obraz w historiografii.
Amnezja - choroba tylko częściowo zawiniona Marcin Kula / 2004-09-26
Pamięci Powstania Warszawskiego za komunizmu nie kultywowano, ale była ona podtrzymywana chociażby w ramach przekazu rodzinnego. Pamięci o powstaniu w getcie nie miał kto przekazywać. Mało tego. Często uratowani, z powodu przeżyć, chcieli zatrzeć własne żydostwo.
Wiedza jako pożytek zbiorowy Jan Woleński / 2004-09-12
Nie apeluję, by historycy czy socjologowie rezygnowali z prób wyjaśnienia ciemnych kart historii Polski. Tyle że niepotrzebne są poszukiwania wyjątkowości Polaków w myśl schematu, "bo to było inne niż wszystko", na dodatek w języku "larum pod niebiosa". Dopóki nie popatrzymy na własną historię jako na zasadniczo typowy przypadek w dziejach powszechnych, zawsze będzie ona mitologizowana.
O problemach niepamięci refleksja osobista Władysław Bartoszewski / 2004-09-05
Jaką postawę zajęła inteligencja wobec zbrodniczego zła dziejącego się podczas okupacji niemieckiej na ziemiach polskich? Chciałbym zabrać głos nie tyle w sprawie, co do której nie ma większych różnic w poglądach - że złu nie przeciwstawiono się dostatecznie skutecznie - ile podzielić się refleksjami świadka epoki, ściśle związanego ze środowiskiem, do którego odnosi się Jan Tomasz Gross.
Z wileńskiej perspektywy Hanna Świda-Ziemba / 2004-08-29
Ilekroć coś się nie udało, a społeczeństwo źle się zachowało, mówiono, że nie chodzi o naród, ba, nawet nie o lud, ale że winien jest motłoch, tłuszcza albo chuliganeria. Tak komentowano drastyczne zachowania w roku 1968, 1970, nawet 1980. Tekst Grossa nie dotyczy wyłącznie spraw polsko-żydowskich. Na jego marginesie ujawnia się nowy problem - relacji między inteligencją a ludem.
Wiedza jako źródło cierpień Jerzy Jedlicki / 2004-08-22
Nie było oczywiście żadnej zmowy, żadnego pilnie strzeżonego sekretu. Po prostu nikomu spośród tysięcy wiedzących nie zależało, żeby swoją wiedzę prywatną do kanonów wiedzy publicznej wprowadzić. Niełatwo żyć z pamięcią i wiedzą o Jedwabnem. Lepiej zapomnieć.
Historyk ahistoryczny Paweł Machcewicz, Rafał Wnuk / 2004-08-15
O "Panach", "Żydach" i "Chamach" inaczej. Konkluzja tekstu Jana Tomasza Grossa ("TP" nr 32/04) jest szokująca: "O zbrodni popełnionej na Żydach przez »lud« nie wiedzieliśmy najprawdopodobniej dlatego, że rozróby wśród »chamstwa« nie są dla ludzi z lepszego towarzystwa nazbyt interesujące". Stosując takie uproszczenia można udowodnić, że o zbrodniach na Wołyniu nie pisano do początku lat 90., bo ukraińskie "Chamy" wymordowały tam polskich "Chamów", a milczenie na temat walk na Nowogródczyźnie wyjaśnić tym, że ruskie i białoruskie "Chamy" rżnęły "Chamów" polskich.
Solidarnosc 2005. L'anniversario
Bilans 2005. Kraj. Święto "Solidarności"
Tadeusz Sławek, jest polonistą i anglistą, poetą, prozaikiem i tłumaczem, profesorem i byłym rektorem Uniwersytetu Śląskiego
Tygodnik Powszechny, 2006-01-01
Czy święto? Rok 2005 był jubileuszem 25-lecia “Solidarności”. Odbyły się stosowne ceremonie; w niektórych miałem zaszczyt wziąć udział. Niewątpliwie dobrze, że przypomniano jeden z najważniejszych momentów powojennej polskiej historii, tym bardziej że - jak wykazują badania nad stanem świadomości społeczeństwa - o bliskich nam czasowo wydarzeniach zapominamy łatwo. Tym łatwiej, im bardziej rzeczywistość wygładza swoje ostre krawędzie, im lepiej się nam żyje, im skuteczniej dokonuje się to, co socjologowie nazywają ruchem “windą w górę”. Ale czy święto “Solidarności” było także powrotem solidarności jako koncepcji więzi społecznej? Tu pojawia się wiele wątpliwości. Niektórzy bohaterowie wydarzeń z 1980 r. nie stanęli, jak dawniej, koło siebie i nie podali sobie rąk. Obchody często odbywały się w kilku wersjach osobowych i topograficznych, górnicy przed Sejmem dali pokaz brutalnej branżowej siły w obronie własnych interesów, a w wyborach do parlamentu przymiotnik “solidarny” został zaanektowany przez jedną stronę (mimo wspólnego rodowodu obu głównych rywalizujących partii), tracąc jednoczącą siłę znaną z historii sprzed ćwierć wieku.Pozostaje otwartą, godną dyskusji kwestią, czy w ogóle możliwy był “powrót” owej wielkiej, jednoczącej “solidarności” w tak odmiennych warunkach, do stworzenia których oryginalna “Solidarność” tak walnie i chwalebnie się przyczyniła. Nasuwa się pytanie, czy modele wspólnotowego, solidarnego oporu wobec komunizmu, skutecznie wypracowane przez “Solidarność”, nadają się do sytuacji, w której trzeba stawić czoło wyzwaniom globalnego kapitalizmu. Być może to, co było ruchem wielkich grup społecznych, musi teraz przeobrazić się i nabrać innego charakteru.Nastała najwyższa pora, aby podjąć debatę nad nowym wariantem solidarności po to, by nie tracić tego tak istotnego i cennego pojęcia, a jednocześnie nie poprzestać na mitologizowaniu jego pierwszego entuzjastycznego stadium. (continua)
Tadeusz Sławek, jest polonistą i anglistą, poetą, prozaikiem i tłumaczem, profesorem i byłym rektorem Uniwersytetu Śląskiego
Tygodnik Powszechny, 2006-01-01
Czy święto? Rok 2005 był jubileuszem 25-lecia “Solidarności”. Odbyły się stosowne ceremonie; w niektórych miałem zaszczyt wziąć udział. Niewątpliwie dobrze, że przypomniano jeden z najważniejszych momentów powojennej polskiej historii, tym bardziej że - jak wykazują badania nad stanem świadomości społeczeństwa - o bliskich nam czasowo wydarzeniach zapominamy łatwo. Tym łatwiej, im bardziej rzeczywistość wygładza swoje ostre krawędzie, im lepiej się nam żyje, im skuteczniej dokonuje się to, co socjologowie nazywają ruchem “windą w górę”. Ale czy święto “Solidarności” było także powrotem solidarności jako koncepcji więzi społecznej? Tu pojawia się wiele wątpliwości. Niektórzy bohaterowie wydarzeń z 1980 r. nie stanęli, jak dawniej, koło siebie i nie podali sobie rąk. Obchody często odbywały się w kilku wersjach osobowych i topograficznych, górnicy przed Sejmem dali pokaz brutalnej branżowej siły w obronie własnych interesów, a w wyborach do parlamentu przymiotnik “solidarny” został zaanektowany przez jedną stronę (mimo wspólnego rodowodu obu głównych rywalizujących partii), tracąc jednoczącą siłę znaną z historii sprzed ćwierć wieku.Pozostaje otwartą, godną dyskusji kwestią, czy w ogóle możliwy był “powrót” owej wielkiej, jednoczącej “solidarności” w tak odmiennych warunkach, do stworzenia których oryginalna “Solidarność” tak walnie i chwalebnie się przyczyniła. Nasuwa się pytanie, czy modele wspólnotowego, solidarnego oporu wobec komunizmu, skutecznie wypracowane przez “Solidarność”, nadają się do sytuacji, w której trzeba stawić czoło wyzwaniom globalnego kapitalizmu. Być może to, co było ruchem wielkich grup społecznych, musi teraz przeobrazić się i nabrać innego charakteru.Nastała najwyższa pora, aby podjąć debatę nad nowym wariantem solidarności po to, by nie tracić tego tak istotnego i cennego pojęcia, a jednocześnie nie poprzestać na mitologizowaniu jego pierwszego entuzjastycznego stadium. (continua)
La prima Solidarnosc. Anna Walentymowicz
Wojna legend
Zaduma nad życiem Anny Walentynowicz
Janina Jankowska, Magda Skawińska
Tygodnik Powszechny, 2006-04-11
To było grono przyjaciół: Andrzej Gwiazda, Joanna Gwiazda, Anna Walentynowicz, Bogdan Borusewicz, Alina Pieńkowska, Lech Wałęsa.
ANNA WALENTYNOWICZ: – Praca w podwójnym dnie jest bardzo niewygodna, ponieważ nie ma tam powietrza. Są pewnego rodzaju grodzie i jajowate otwory, przez które trzeba pełzać jak wąż. Nazywali mnie „Mała" – „Mała, pójdź tam, zrób, bo ja się nie zmieszczę w te otwory". I rzeczywiście, nie mieściła się w nie maska, którą spawacz miał do spawania, a do mnie kierownik mówił: „Koleżanko, my na was liczymy; koleżanko, my wam wierzymy". Uważałam, że jestem filarem, na którym się opiera stocznia! Że ja nie mogę zawieść! Noc nie noc, w niedzielę jak trzeba, bo „koleżanka nie może zrobić zawodu". (continua)
Zaduma nad życiem Anny Walentynowicz
Janina Jankowska, Magda Skawińska
Tygodnik Powszechny, 2006-04-11
To było grono przyjaciół: Andrzej Gwiazda, Joanna Gwiazda, Anna Walentynowicz, Bogdan Borusewicz, Alina Pieńkowska, Lech Wałęsa.
ANNA WALENTYNOWICZ: – Praca w podwójnym dnie jest bardzo niewygodna, ponieważ nie ma tam powietrza. Są pewnego rodzaju grodzie i jajowate otwory, przez które trzeba pełzać jak wąż. Nazywali mnie „Mała" – „Mała, pójdź tam, zrób, bo ja się nie zmieszczę w te otwory". I rzeczywiście, nie mieściła się w nie maska, którą spawacz miał do spawania, a do mnie kierownik mówił: „Koleżanko, my na was liczymy; koleżanko, my wam wierzymy". Uważałam, że jestem filarem, na którym się opiera stocznia! Że ja nie mogę zawieść! Noc nie noc, w niedzielę jak trzeba, bo „koleżanka nie może zrobić zawodu". (continua)
Post-Communist World. 25 Years of Changes (segnaeventi)
Post-Communist World. 25 Years of Changes
Conferenza internazionale a Varsavia, 5-8 luglio 2006
Conferenza internazionale a Varsavia, 5-8 luglio 2006
L'insurrezione di Varsavia nel 1944
Warszawa 1944 – i 63 giorni dell’insurrezione
a cura di K. Jaworska, BLU edizioni, Torino 2005
(Recensione di Alessandro Ajres)
eSamizdat 2005 (III) 2-3, pp. 556-558
Una mostra dedicata al 60° anniversario dell’insurrezione di Varsavia, aperta all’inizio del dicembre 2004 e terminata il 20 marzo 2005 a Torino presso il Museo Diffuso della Resistenza, è l’avvenimento cui questo volume rende omaggio e testimonianza...
Così come il convegno del 10 marzo ha rappresentato il punto d’arrivo della mostra, gli interventi che aprono il volume ne rappresentano forse il punto più alto in termini di interesse scientifico e prestigio degli autori.
Tra questi spicca la “Deposizione a verbale” di Władysław Bartoszewski, ospite d’onore alla tavola rotonda torinese. Deportato ad Auschwitz, rientrato a Varsavia in tempo per partecipare all’insurrezione, Bartoszewski si salverà e sarà protagonista di primo piano nella vita politica polacca: condannato a morte nel 1946, egli resta in carcere fino al 1954; viene incarcerato nuovamente nel 1981-1982 come consigliere di Solidarność; tra il 1995-1997 e poi di nuovo tra 2000-2001 è ministro degli esteri della Polonia.
Scheda in: http://www.esamizdat.it/recensioni/ajres10.htm
a cura di K. Jaworska, BLU edizioni, Torino 2005
(Recensione di Alessandro Ajres)
eSamizdat 2005 (III) 2-3, pp. 556-558
Una mostra dedicata al 60° anniversario dell’insurrezione di Varsavia, aperta all’inizio del dicembre 2004 e terminata il 20 marzo 2005 a Torino presso il Museo Diffuso della Resistenza, è l’avvenimento cui questo volume rende omaggio e testimonianza...
Così come il convegno del 10 marzo ha rappresentato il punto d’arrivo della mostra, gli interventi che aprono il volume ne rappresentano forse il punto più alto in termini di interesse scientifico e prestigio degli autori.
Tra questi spicca la “Deposizione a verbale” di Władysław Bartoszewski, ospite d’onore alla tavola rotonda torinese. Deportato ad Auschwitz, rientrato a Varsavia in tempo per partecipare all’insurrezione, Bartoszewski si salverà e sarà protagonista di primo piano nella vita politica polacca: condannato a morte nel 1946, egli resta in carcere fino al 1954; viene incarcerato nuovamente nel 1981-1982 come consigliere di Solidarność; tra il 1995-1997 e poi di nuovo tra 2000-2001 è ministro degli esteri della Polonia.
Scheda in: http://www.esamizdat.it/recensioni/ajres10.htm
Polacchi in Italia dal XVI al XIX secolo
(a cura di) Lucia Burello, Andrzej Litwornia, La porta d'Italia, Diari e viaggiatori polacchi in Friuli Venezia Giulia dal XVI al XIX secolo secolo,Forum / Editrice universitaria udinese, 2000.
Il volume presenta una raccolta di trenta diari composti da viaggiatori polacchi che hanno attraversato le terre del Friuli e della Venezia-Giulia in un periodo compreso tra il 1575 e il 1888. L’opera è una rara testimonianza di come venisse letto e vissuto il primo territorio italiano da chi, provenendo dal nord-est, si dirigeva alla volta delle città storiche della nostra Penisola. Vi si riconosce il Friuli quale terra di frontiera, territorio di profonda miseria, desolazione e scenario di carestie, in contrapposizione con il benessere di Trieste, principale porto dell’impero austriaco. Merito del libro è quello di aver inserito la regione del Friuli-Venezia Giulia nella grande epopea del Grand Tour: un territorio ingiustamente sottovalutato se si considera che, per chi arrivava dalla Polonia, o comunque dalla parte nord orientale dell’Europa, esso rappresentava la principale porta d’Italia.
Litwornia Andrzej, Rzym Mickiewicza. Poeta nad Tybrem 1829-1831, Wyd.:Prószyński I S-Ka, 2005.
Oto opowieść o samotności romantycznego poety w najpiękniejszym mieście Europy. To tu dojrzewała artystyczna świadomość Mickiewicza, tu poeta dochodził do zrozumienia sensu i roli sztuki. W papieskim Rzymie owych lat łatwiej też było pojąć różnice między rządzącymi i rządzonymi, zwłaszcza kiedy się miało świeżo w pamięci doświadczenia Rosjan, narodu poddanego niczym nieograniczonej władzy biurokracji, na której szczycie stał - ponad Bogiem i historią - samowładny imperator. W Rzymie właśnie polski poeta uświadomił sobie, że podobnie jest z chrześcijaństwem: z jednej strony masy wiernych, z drugiej dwór papieski z władcą mieniącym się namiestnikiem Chrystusa. Nowe doznania i lektury wpłynęły na twórczość poety, a wrażenia i przeżycia wywołały przełom duchowy, który niewątpliwie rozpoczął się w papieskiej stolicy, choć odbicie w poezji znajdzie nieco później, kiedy Mickiewicz Italię już opuści. Świadectwem tych przemian mogą być jego najznakomitsze liryki religijne. Tematem książki jest nie tyle pobyt Mickiewicza we Włoszech, ile przede wszystkim sam pobyt w Rzymie. To tam w grudniu 1830 r. zaskoczyła poetę wiadomość o wybuchu powstania listopadowego, to stamtąd podążył okrężną drogą do Wielkopolski. Przyczyny nieśpiesznego wyjazdu z Rzymu, podobnie jak decyzja, by nie wziąć czynnego udziału w powstaniu, są niejasne i trudne do ustalenia. Kryją się za tym powody wielorakie, związane m.in. z osobistymi doświadczeniami, a wynikające także z niezrozumienia roli duchowego przywódcy, jaką przeznaczyli słabo zorientowanemu Mickiewiczowi młodzi warszawscy spiskowcy. Autor książki przedstawia fakty, ostateczną ocenę pozostawiając Czytelnikowi.
http://www.proszynski.pl/asp/fiszka.asp?ksiazka_id=4945
Il volume presenta una raccolta di trenta diari composti da viaggiatori polacchi che hanno attraversato le terre del Friuli e della Venezia-Giulia in un periodo compreso tra il 1575 e il 1888. L’opera è una rara testimonianza di come venisse letto e vissuto il primo territorio italiano da chi, provenendo dal nord-est, si dirigeva alla volta delle città storiche della nostra Penisola. Vi si riconosce il Friuli quale terra di frontiera, territorio di profonda miseria, desolazione e scenario di carestie, in contrapposizione con il benessere di Trieste, principale porto dell’impero austriaco. Merito del libro è quello di aver inserito la regione del Friuli-Venezia Giulia nella grande epopea del Grand Tour: un territorio ingiustamente sottovalutato se si considera che, per chi arrivava dalla Polonia, o comunque dalla parte nord orientale dell’Europa, esso rappresentava la principale porta d’Italia.
Litwornia Andrzej, Rzym Mickiewicza. Poeta nad Tybrem 1829-1831, Wyd.:Prószyński I S-Ka, 2005.
Oto opowieść o samotności romantycznego poety w najpiękniejszym mieście Europy. To tu dojrzewała artystyczna świadomość Mickiewicza, tu poeta dochodził do zrozumienia sensu i roli sztuki. W papieskim Rzymie owych lat łatwiej też było pojąć różnice między rządzącymi i rządzonymi, zwłaszcza kiedy się miało świeżo w pamięci doświadczenia Rosjan, narodu poddanego niczym nieograniczonej władzy biurokracji, na której szczycie stał - ponad Bogiem i historią - samowładny imperator. W Rzymie właśnie polski poeta uświadomił sobie, że podobnie jest z chrześcijaństwem: z jednej strony masy wiernych, z drugiej dwór papieski z władcą mieniącym się namiestnikiem Chrystusa. Nowe doznania i lektury wpłynęły na twórczość poety, a wrażenia i przeżycia wywołały przełom duchowy, który niewątpliwie rozpoczął się w papieskiej stolicy, choć odbicie w poezji znajdzie nieco później, kiedy Mickiewicz Italię już opuści. Świadectwem tych przemian mogą być jego najznakomitsze liryki religijne. Tematem książki jest nie tyle pobyt Mickiewicza we Włoszech, ile przede wszystkim sam pobyt w Rzymie. To tam w grudniu 1830 r. zaskoczyła poetę wiadomość o wybuchu powstania listopadowego, to stamtąd podążył okrężną drogą do Wielkopolski. Przyczyny nieśpiesznego wyjazdu z Rzymu, podobnie jak decyzja, by nie wziąć czynnego udziału w powstaniu, są niejasne i trudne do ustalenia. Kryją się za tym powody wielorakie, związane m.in. z osobistymi doświadczeniami, a wynikające także z niezrozumienia roli duchowego przywódcy, jaką przeznaczyli słabo zorientowanemu Mickiewiczowi młodzi warszawscy spiskowcy. Autor książki przedstawia fakty, ostateczną ocenę pozostawiając Czytelnikowi.
http://www.proszynski.pl/asp/fiszka.asp?ksiazka_id=4945
Polonia tra le due guerre. Gombrowicz
Witold Gombrowicz, Una giovinezza in Polonia, Milano 1998, Feltrinelli
Introduzione di Francesco Cataluccio
Con il romanzo della propria giovinezza, pubblicato postumo nel 1977, Gombrowicz restituisce uno spaccato esilarante e inquietante dell'Europa tra le catastrofi delle due guerre mondiali. Sullo sfondo, la Polonia vissuta come simbolo di immaturità e, allo stesso tempo, come luogo dove essa baldanzosamente trionfa. La Famiglia e la Patria, con i loro insostenibili valori, sono il mostro che egli cercherà con tutte le forze di uccidere, in una lotta disperata per riaffermare il suo essere diverso.
Introduzione di Francesco Cataluccio
Con il romanzo della propria giovinezza, pubblicato postumo nel 1977, Gombrowicz restituisce uno spaccato esilarante e inquietante dell'Europa tra le catastrofi delle due guerre mondiali. Sullo sfondo, la Polonia vissuta come simbolo di immaturità e, allo stesso tempo, come luogo dove essa baldanzosamente trionfa. La Famiglia e la Patria, con i loro insostenibili valori, sono il mostro che egli cercherà con tutte le forze di uccidere, in una lotta disperata per riaffermare il suo essere diverso.
Due libri sui rapporti tra polacchi ed ebrei
Carla Tonini, Operazione Madagascar. La questione ebraica in Polonia, 1918-1968, Ed CLUEB, Bologna, 1999, pp.284.
La monografia esamina la questione ebraica tra le due guerre attraverso la prospettiva del progetto di emigrazione forzata e di colonizzazione dell'isola del Madagascar (1936-1938).
Carla Tonini, Il tempo dell’odio e il tempo della cura. Storia di Zofia Kossak, la polacca antisemita che salvò migliaia di ebrei, Silvio Zamorani editore.
Nella Varsavia del 1942 una donna fonda un’organizzazione di soccorso che sottrae alla morte migliaia di ebrei: è Zofia Kossak, scrittrice cattolica e figura di spicco della resistenza polacca, nota per il suo antisemitismo.
La monografia esamina la questione ebraica tra le due guerre attraverso la prospettiva del progetto di emigrazione forzata e di colonizzazione dell'isola del Madagascar (1936-1938).
Carla Tonini, Il tempo dell’odio e il tempo della cura. Storia di Zofia Kossak, la polacca antisemita che salvò migliaia di ebrei, Silvio Zamorani editore.
Nella Varsavia del 1942 una donna fonda un’organizzazione di soccorso che sottrae alla morte migliaia di ebrei: è Zofia Kossak, scrittrice cattolica e figura di spicco della resistenza polacca, nota per il suo antisemitismo.
Presenza polacca in Italia dopo il 1989
Cultura polacca in Italia 1989-2001
I nessi culturali tra l’Italia e la Polonia, che pur vantano tradizioni antichissime, sono notevolmente aumentati grazie alle maggiori possibilità di contatto e di scambio dovute alla svolta politica del 1989 e nell’avvicinarsi dell’ingresso dello stato polacco nell’Unione Europea.
Il fenomeno trova conferma negli anni più recenti nella realizzazione di numerose iniziative ad alto livello volte ad avvicinare il pubblico italiano verso determinati aspetti e autori appartenenti alla cultura polacca. Un’ulteriore spinta è venuta dalla creazione nel 1992 dell’Istituto Polacco a Roma, sorto, come l’Istituto italiano di cultura a Cracovia (che affianca quello preesistente di Varsavia) in base all’accordo culturale italo-polacco nel 1985.
Vi sono settori della produzione culturale polacca che risultano già relativamente noti in Italia, quali la cinematografia, ivi compreso il cinema d’animazione, e il cortometraggio.(continua)
I nessi culturali tra l’Italia e la Polonia, che pur vantano tradizioni antichissime, sono notevolmente aumentati grazie alle maggiori possibilità di contatto e di scambio dovute alla svolta politica del 1989 e nell’avvicinarsi dell’ingresso dello stato polacco nell’Unione Europea.
Il fenomeno trova conferma negli anni più recenti nella realizzazione di numerose iniziative ad alto livello volte ad avvicinare il pubblico italiano verso determinati aspetti e autori appartenenti alla cultura polacca. Un’ulteriore spinta è venuta dalla creazione nel 1992 dell’Istituto Polacco a Roma, sorto, come l’Istituto italiano di cultura a Cracovia (che affianca quello preesistente di Varsavia) in base all’accordo culturale italo-polacco nel 1985.
Vi sono settori della produzione culturale polacca che risultano già relativamente noti in Italia, quali la cinematografia, ivi compreso il cinema d’animazione, e il cortometraggio.(continua)
Ricerche sulla Polonia (da Torino)
l'Istituto di studi storici Gaetano Salvemini, con la collaborazione della Comunità Polacca di Torino e dell'Associazione Culturale Zutart, predispone un progetto di ricerca triennale che, muovendo dal recupero della storia polacca contemporanea, fornisca un quadro aggiornato della realtà odierna, politica, economica, sociale, culturale e artistica a dieci anni dalla fine del regime comunista.
Nel corso del 2002 sono stati avviati e portati a compimento i seguenti contributi, relativi al periodo postcomunista, di cui si pubblicano i risultati:
L'ingresso della Polonia nell'Unione Europea: Monika Kaminska, Scuola di Economia di Varsavia; Istituto Universitario Europeo di Firenze;
La Polonia e i suoi vicini: Germania, Russia e Ucraina: Leszek Kuk, Università di Torun.
Altri contributi di ricerca disponibili:
Gli scrittori di fronte al mercato libero: fra miti e stereotipi, interrogativi e dubbi Jan Prokop, Scuola Normale Superiore, Cracovia
Circuiti editoriali in Polonia negli anni 1944-2000 Wojciech Jekiel, Università di Varsavia
I cambiamenti nell'editoria polacca Marta Herling, Istituto Italiano per gli Studi Storici, Napoli
Elogio della poesia Valeria Rossella, poetessa e traduttrice
La cinematografia polacca e i suoi temi Olimpia Burba, polonista
Il Dibbuk dei polacchi. L'elaborazione dello spazio ebraico nella Polonia contemporanea Laura Quercioli Mincer, Università La Sapienza, Roma
Nel corso del 2002 sono stati avviati e portati a compimento i seguenti contributi, relativi al periodo postcomunista, di cui si pubblicano i risultati:
L'ingresso della Polonia nell'Unione Europea: Monika Kaminska, Scuola di Economia di Varsavia; Istituto Universitario Europeo di Firenze;
La Polonia e i suoi vicini: Germania, Russia e Ucraina: Leszek Kuk, Università di Torun.
Altri contributi di ricerca disponibili:
Gli scrittori di fronte al mercato libero: fra miti e stereotipi, interrogativi e dubbi Jan Prokop, Scuola Normale Superiore, Cracovia
Circuiti editoriali in Polonia negli anni 1944-2000 Wojciech Jekiel, Università di Varsavia
I cambiamenti nell'editoria polacca Marta Herling, Istituto Italiano per gli Studi Storici, Napoli
Elogio della poesia Valeria Rossella, poetessa e traduttrice
La cinematografia polacca e i suoi temi Olimpia Burba, polonista
Il Dibbuk dei polacchi. L'elaborazione dello spazio ebraico nella Polonia contemporanea Laura Quercioli Mincer, Università La Sapienza, Roma
L'avanguardia polacca tra le due guerre
Costruttivismo in Polonia
Silvia Parlagreco (a cura di), Torino, Bollati Boringhieri, 2005, pp. 374
Si tratta del primo testo in lingua italiana interamente dedicato all'avanguardia polacca fra gli anni venti e trenta, che si definisce costruttivista. II libro riordina le vicende storiche del movimento polacco, attraverso la formazione e la disgregazione dei gruppi principali di ricerca: Blok, Praesens, «a.r.» e documenta con precisione le posizioni ideologiche interne, ponendo attenzione alle problematiche che investono il pensiero sociale nell'oggettivazione della pratica artistica, in particolare nel campo architettonico e urbanistico.
Silvia Parlagreco (a cura di), Torino, Bollati Boringhieri, 2005, pp. 374
Si tratta del primo testo in lingua italiana interamente dedicato all'avanguardia polacca fra gli anni venti e trenta, che si definisce costruttivista. II libro riordina le vicende storiche del movimento polacco, attraverso la formazione e la disgregazione dei gruppi principali di ricerca: Blok, Praesens, «a.r.» e documenta con precisione le posizioni ideologiche interne, ponendo attenzione alle problematiche che investono il pensiero sociale nell'oggettivazione della pratica artistica, in particolare nel campo architettonico e urbanistico.
I polacchi e la liberazione dell'Italia. Imola
Imola - Liberazione, un ponte tra Imola e la Polonia
14.04.2006 - IMOLA - Sessantuno gli anni trascorsi dal giorno della Liberazione dal dominio fascista. Circa due i quintali della scultura che ce li ricorda.Un acquisto importante per Giovanni Morsiani, gallerista di Palazzo del Buon Signore, che ha deciso di donarlo alla popolazione polacca in segno di gratitudine per l'azione antifascista svolta a Imola da quelle armate.
14.04.2006 - IMOLA - Sessantuno gli anni trascorsi dal giorno della Liberazione dal dominio fascista. Circa due i quintali della scultura che ce li ricorda.Un acquisto importante per Giovanni Morsiani, gallerista di Palazzo del Buon Signore, che ha deciso di donarlo alla popolazione polacca in segno di gratitudine per l'azione antifascista svolta a Imola da quelle armate.
Polacchi nel gulag. Józef Czapski
Józef Czapski
La morte indifferente. Proust nel gulag, prefazione di È. de la Héronnière, postfazione di G. Herling, traduzione di M. Zemira Ciccimarra, L’ancora del Mediterraneo, Napoli 2005
... è una piccola perla, metafora del valore salvifico dell’arte che restituisce agli uomini la dignità negata e calpestata dalla guerra, una conversazione tra popoli, letterature, idee, simbolo del superamento delle differenze in nome di un dialogo intellettuale di stampo squisitamente transnazionale. Lo stesso Czapski è un tipico esempio di questa fusione culturale: nato a Praga da una famiglia aristocratica polacca, vissuto a lungo tra San Pietroburgo, Cracovia e Parigi, pittore, scrittore e pubblicista in polacco e francese, è un umanista a tutto tondo dall’intelligenza sincretica che scavalca i rigidi confini tra discipline, estetiche e campi di sapere. Sincero pacifista, venne però arruolato al tempo della seconda guerra mondiale. Fu uno dei pochissimi - poco più di quattrocento - a scampare al massacro di Katyń, una delle pagine più tristi della storia russo-polacca, quando i sovietici uccisero circa quindicimila ufficiali polacchi, il fior fiore dell’intellighenzia del paese, nascondendone poi i cadaveri e negandone a lungo la responsabilità.
(Recensione di Alessandro Amenta), eSamizdat 2005 (III) 2-3, pp. 539-541, Scheda in: http://www.esamizdat.it/recensioni/amenta7.htm
Internato nel campo di Starobielsk, legato alla lugubre tragedia di Katyn’, Czapski è uno dei pochi ufficiali dell’esercito polacco a scampare alle esecuzioni. Trascorre diciotto mesi nei campi di prigionia sovietici, esperienza che descriverà successivamente in due opere fondamentali, Souvenirs de Starobielsk e Na nieludzkiej ziemi. Viene liberato nel 1941 ed entra nel Corpo d’armata del generale Anders (come anche Gustaw Herling-Grudzinski, che firma un breve saggio inserito in questo libro)... L’episodio al quale è legato questo breve e brillante saggio su Proust è legato alla permanenza dell’autore nel campo di Griazowietz, vicino Vologda, nel quale alcuni prigionieri polacchi avevano organizzato delle conferenze dedicate agli argomenti più disparati, preparate solo sulla base di ricordi e di dati mandati a memoria.
(Recensione di Lorenzo Pompeo), eSamizdat 2005 (III) 2-3, p. 541
Scheda in: http://www.esamizdat.it/recensioni/pompeo8.htm
La morte indifferente. Proust nel gulag, prefazione di È. de la Héronnière, postfazione di G. Herling, traduzione di M. Zemira Ciccimarra, L’ancora del Mediterraneo, Napoli 2005
... è una piccola perla, metafora del valore salvifico dell’arte che restituisce agli uomini la dignità negata e calpestata dalla guerra, una conversazione tra popoli, letterature, idee, simbolo del superamento delle differenze in nome di un dialogo intellettuale di stampo squisitamente transnazionale. Lo stesso Czapski è un tipico esempio di questa fusione culturale: nato a Praga da una famiglia aristocratica polacca, vissuto a lungo tra San Pietroburgo, Cracovia e Parigi, pittore, scrittore e pubblicista in polacco e francese, è un umanista a tutto tondo dall’intelligenza sincretica che scavalca i rigidi confini tra discipline, estetiche e campi di sapere. Sincero pacifista, venne però arruolato al tempo della seconda guerra mondiale. Fu uno dei pochissimi - poco più di quattrocento - a scampare al massacro di Katyń, una delle pagine più tristi della storia russo-polacca, quando i sovietici uccisero circa quindicimila ufficiali polacchi, il fior fiore dell’intellighenzia del paese, nascondendone poi i cadaveri e negandone a lungo la responsabilità.
(Recensione di Alessandro Amenta), eSamizdat 2005 (III) 2-3, pp. 539-541, Scheda in: http://www.esamizdat.it/recensioni/amenta7.htm
Internato nel campo di Starobielsk, legato alla lugubre tragedia di Katyn’, Czapski è uno dei pochi ufficiali dell’esercito polacco a scampare alle esecuzioni. Trascorre diciotto mesi nei campi di prigionia sovietici, esperienza che descriverà successivamente in due opere fondamentali, Souvenirs de Starobielsk e Na nieludzkiej ziemi. Viene liberato nel 1941 ed entra nel Corpo d’armata del generale Anders (come anche Gustaw Herling-Grudzinski, che firma un breve saggio inserito in questo libro)... L’episodio al quale è legato questo breve e brillante saggio su Proust è legato alla permanenza dell’autore nel campo di Griazowietz, vicino Vologda, nel quale alcuni prigionieri polacchi avevano organizzato delle conferenze dedicate agli argomenti più disparati, preparate solo sulla base di ricordi e di dati mandati a memoria.
(Recensione di Lorenzo Pompeo), eSamizdat 2005 (III) 2-3, p. 541
Scheda in: http://www.esamizdat.it/recensioni/pompeo8.htm
Katyń. La tragedia non risolta. Tra Polonia e Russia
Polka pozywa Rosję o Katyń
Konferencja prasowa Komitetu Katyńskiego
Paweł Wroński
Gazeta Wyborcza, 22-04-2006
Witomiła Wołk-Jezierska - córka zamordowanego przez NKWD w Katyniu oficera - pozywa Federację Rosyjską przed Trybunał w Strasburgu. - Chodzi o prawdę i honor ofiar - powiedziała w piątek. Miała trzy miesiące, gdy jej ojciec - porucznik artylerii Wincenty Wołk-Jezierski - trafił do radzieckiej niewoli. Razem z blisko 22 tysiącami polskich obywateli został rozstrzelany z rozkazu Stalina wiosną 1940 roku.Od 1998 roku starała się o uznanie jej ojca za ofiarę represji stalinowskich. Dopiero w końcu lutego tego roku otrzymała pismo z rosyjskiej głównej prokuratury wojskowej, która doszła do wniosku, że nie "ma podstaw, by uznać jej ojca za ofiarę zbrodni stalinowskich", ponieważ został rozstrzelany bez "sądu i podstawy prawnej". Prokuratorzy rosyjscy odmówili jej ujawnienia postanowienia o umorzeniu śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej, które było podstawą rozstrzygnięcia w jej indywidualnej sprawie. Podobnie postąpili wobec polskich władz, utajniając większość akt śledztwa.
Sull'argomento:
• "Gazieta" o taktyce Rosji w sprawie katyńskiej (26-04-06, 00:00)
• Pielgrzymka Rodzin Katyńskich na Jasna Górę (23-04-06, 16:31)
• Pielgrzymka Motocyklistów na Jasną Górę (23-04-06, 17:48)
• Skargi rodzin ofiar z Katynia do Strasburga (21-04-06, 13:40)
• A Polacy tylko Katyń, Katyń i Katyń (30-11-05, 04:00)
Konferencja prasowa Komitetu Katyńskiego
Paweł Wroński
Gazeta Wyborcza, 22-04-2006
Witomiła Wołk-Jezierska - córka zamordowanego przez NKWD w Katyniu oficera - pozywa Federację Rosyjską przed Trybunał w Strasburgu. - Chodzi o prawdę i honor ofiar - powiedziała w piątek. Miała trzy miesiące, gdy jej ojciec - porucznik artylerii Wincenty Wołk-Jezierski - trafił do radzieckiej niewoli. Razem z blisko 22 tysiącami polskich obywateli został rozstrzelany z rozkazu Stalina wiosną 1940 roku.Od 1998 roku starała się o uznanie jej ojca za ofiarę represji stalinowskich. Dopiero w końcu lutego tego roku otrzymała pismo z rosyjskiej głównej prokuratury wojskowej, która doszła do wniosku, że nie "ma podstaw, by uznać jej ojca za ofiarę zbrodni stalinowskich", ponieważ został rozstrzelany bez "sądu i podstawy prawnej". Prokuratorzy rosyjscy odmówili jej ujawnienia postanowienia o umorzeniu śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej, które było podstawą rozstrzygnięcia w jej indywidualnej sprawie. Podobnie postąpili wobec polskich władz, utajniając większość akt śledztwa.
Sull'argomento:
• "Gazieta" o taktyce Rosji w sprawie katyńskiej (26-04-06, 00:00)
• Pielgrzymka Rodzin Katyńskich na Jasna Górę (23-04-06, 16:31)
• Pielgrzymka Motocyklistów na Jasną Górę (23-04-06, 17:48)
• Skargi rodzin ofiar z Katynia do Strasburga (21-04-06, 13:40)
• A Polacy tylko Katyń, Katyń i Katyń (30-11-05, 04:00)
1986. L'esplosione del reattore nucleare accelerò la caduta dell'Urss
CHORNOBYL'S POLITICAL LEGACY
By Jan Maksymiuk
RADIO FREE EUROPE/RADIO LIBERTY, PRAGUE, CZECH REPUBLIC
RFE/RL NEWSLINE Vol. 10, No. 76, Part II, 26 April 2006
Since 1986, learning the truth about the world's worst nuclear disaster has been more than a humanitarian and a health issue; it has also been a political challenge. The Chornobyl explosion is often linked to the disintegration of the Soviet Union.
It also had dramatic political consequences in the republics of Belarus, Ukraine, and Russia. The Chornobyl blast proved to be a crucial test for the Soviet government's new policy of glasnost, or openness -- one that it failed in horrific fashion. Citizens were denied accurate information on the danger and scale of what happened not only in the crucial first days and weeks after the accident, but also in
subsequent years... Former Ukrainian diplomat Yuriy Shcherbak wrote a documentary
book on the Chornobyl accident as early as 1987, in an attempt to provide readers with more insight than they could get from the government. Shcherbak told RFE/RL in a recent interview that the suppression of accurate information about Chornobyl by the Gorbachev-era Soviet government helped increase the divide between
the state and Soviet society. "The mendacious propaganda, the lack of reliable information [about Chornobyl] had affected millions of people, particularly in
Ukraine, to such an extent that those people lost the rest of their faith in what Gorbachev was saying about perestroika, glasnost, and so on," Shcherbak said.
___________________________________________________________
Od czarnobylskiego ognia spłonęło wielkie imperium
Tadeusz A. Olszański
In: http://tygodnik.onet.pl/1331179,artykul.html
Duchowy Czarnobyl. Upadek państwa sowieckiego był wynikiem wielu czynników. W połowie lat 80. Związek Sowiecki usiłował dźwignąć się z kryzysu, utrzymać status supermocarstwa, zagrożony wobec beznadziejnie już przegranej wojny w Afganistanie oraz niemożności sprostania rozwojowi technologicznemu USA.Taki był istotny cel przebudowy (pieriestrojki) podjętej przez Michaiła Gorbaczowa. Projektu, który mógł się powieść, skoro powiodło się podobne przedsięwzięcie w Chinach. Nie powiódł się z wielu powodów. A Czarnobyl nie był wśród nich ostatnim.Pierwszą reakcją władz sowieckich na katastrofę było kłamstwo. Oficjalne przesłanie brzmiało: nic się nie stało, niech się święci Pierwszy Maja, wszyscy do walki z alkoholizmem. Nie żartuję: od 1985 r. sowiecka nomenklatura była do tego stopnia zaabsorbowana „osuszaniem" kraju (czyli odbieraniem człowiekowi sowieckiemu artykułu pierwszej potrzeby, porównywalnego z chlebem), że 28 kwietnia 1986 r. pierwszy sekretarz kijowskiego komitetu Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego, indagowany o katastrofę przez członków organizacji partyjnej Uniwersytetu Kijowskiego, odpowiedział dosłownie: „Aleście wymyślili problem. My się zastanawiamy, czy sprzedawać pierwszego maja wódkę, czy nie. To jest problem!". Tego dnia Kijów już wiedział o katastrofie, choć nieoficjalnie. I kto tylko mógł, wywoził dzieci z miasta.Opisany epizod mówi coś więcej: ludzie nie tylko wiedzieli, ale odważyli się pytać, głośno i wyraźnie. Parę dni później wiedzieli już wszyscy – ewakuacji setek tysięcy ludzi (w większości przez Kijów) i angażowania tysięcy instytucji w akcję ratunkową nie dało się utajnić. A kilkudniowe ukrywanie tego, co było nie do ukrycia, wstrząsnęło społeczeństwem. Tym bardziej, że nie chodziło o kolejne mniej lub bardziej abstrakcyjne kłamstwa polityczne czy bajki o tym, że „lokomotywy staniały", ale o zdrowie dzieci.Już po kilku miesiącach zaczął powstawać, przede wszystkim na Ukrainie, spontaniczny ruch ekologiczny, skupiający głównie młodzież i intelektualistów. Władze nie wiedziały, co z nim zrobić – tworzenie organizacji nieformalnych (tj. niezależnych od partii komunistycznej) od niedawna było oficjalnie tolerowane. A co inteligentniejsi członkowie elit komsomolskich zajmowali się już bogaceniem, „front ideologiczny" niewiele ich obchodził. Kilka miesięcy po katastrofie w Czarnobylu doszło do pożaru biblioteki Akademii Nauk w Leningradzie, który akademik Dimitrij Lichaczow nazwał „duchowym Czarnobylem". Hasło padło na podatny grunt. Z dnia na dzień powstało pojęcie „ekologii ducha", a „nieformałowie" zaczęli nie tylko pytać o Czarnobyl, ale upominać się o historię i kulturę narodową, o prawa języka ukraińskiego i – z mniejszą determinacją – białoruskiego (podobne były reakcje w Rosji, choć tam z oczywistych względów nie istniała kwestia językowa). Do ruchu, który z ekologicznego stawał się narodowym, przyłączało się coraz więcej intelektualistów bez dysydenckich sympatii, jak wielki prozaik Ołeś Honczar czy wybitny poeta Borys Olijnyk (który także w niepodległej Ukrainie nie zerwał z partią komunistyczną).W 1987 r. Gorbaczow ogłosił politykę jawności życia publicznego (Głasnosti). Nie miał innego wyjścia: ludzie sami brali tę jawność, a władze – już za słabe, by to przebudzenie stłumić – musiały stanąć na jego czele, aby choć trochę je kontrolować. Bezskutecznie: prawda coraz szerzej torowała sobie drogę (a obok niej torowały sobie drogę nowe nieprawdy). Po paru latach system komunistyczny zwietrzał do tego stopnia, że nie dało się go utrzymać. Czy jednak Gorbaczow proklamowałby jawność, gdyby nie było takiej społecznej reakcji na katastrofę czarnobylską? Można wątpić.Katastrofa czarnobylska zachwiała również gospodarką sowiecką, i tak się załamującą. Koszty akcji ratunkowej, przesiedlenia kilkuset tysięcy ludzi, budowy nowych osiedli etc. szły w miliardy dolarów. Sfinansowano je kosztem innych celów – żaden budżet nie może mieć aż takich rezerw „na wydarzenia nadzwyczajne". Potem dołączyły dalsze koszty, dalsze szkody, jak choćby trwała rezygnacja z wykorzystania Prypeci i Dniepru jako szlaków żeglugowych.Już po kilku latach wątki ekologiczne zeszły na dalszy plan, a katastrofa czarnobylska i los jej ofiar (podobnie jak weteranów wojny afgańskiej, bardzo licznych na Ukrainie) zeszły do roli demagogicznych haseł najróżniejszych ugrupowań. Ukraińska elita podjęła walkę o prawo do tożsamości narodowej, a potem – o niepodległość.Ale nie można zapomnieć, że droga prowadząca do ogłoszenia niepodległości Ukrainy i rozwiązania Związku Sowieckiego zaczęła się wtedy, w kwietniu 1986 r. – od niewygodnych pytań o pożar elektrowni w Czarnobylu.
By Jan Maksymiuk
RADIO FREE EUROPE/RADIO LIBERTY, PRAGUE, CZECH REPUBLIC
RFE/RL NEWSLINE Vol. 10, No. 76, Part II, 26 April 2006
Since 1986, learning the truth about the world's worst nuclear disaster has been more than a humanitarian and a health issue; it has also been a political challenge. The Chornobyl explosion is often linked to the disintegration of the Soviet Union.
It also had dramatic political consequences in the republics of Belarus, Ukraine, and Russia. The Chornobyl blast proved to be a crucial test for the Soviet government's new policy of glasnost, or openness -- one that it failed in horrific fashion. Citizens were denied accurate information on the danger and scale of what happened not only in the crucial first days and weeks after the accident, but also in
subsequent years... Former Ukrainian diplomat Yuriy Shcherbak wrote a documentary
book on the Chornobyl accident as early as 1987, in an attempt to provide readers with more insight than they could get from the government. Shcherbak told RFE/RL in a recent interview that the suppression of accurate information about Chornobyl by the Gorbachev-era Soviet government helped increase the divide between
the state and Soviet society. "The mendacious propaganda, the lack of reliable information [about Chornobyl] had affected millions of people, particularly in
Ukraine, to such an extent that those people lost the rest of their faith in what Gorbachev was saying about perestroika, glasnost, and so on," Shcherbak said.
___________________________________________________________
Od czarnobylskiego ognia spłonęło wielkie imperium
Tadeusz A. Olszański
In: http://tygodnik.onet.pl/1331179,artykul.html
Duchowy Czarnobyl. Upadek państwa sowieckiego był wynikiem wielu czynników. W połowie lat 80. Związek Sowiecki usiłował dźwignąć się z kryzysu, utrzymać status supermocarstwa, zagrożony wobec beznadziejnie już przegranej wojny w Afganistanie oraz niemożności sprostania rozwojowi technologicznemu USA.Taki był istotny cel przebudowy (pieriestrojki) podjętej przez Michaiła Gorbaczowa. Projektu, który mógł się powieść, skoro powiodło się podobne przedsięwzięcie w Chinach. Nie powiódł się z wielu powodów. A Czarnobyl nie był wśród nich ostatnim.Pierwszą reakcją władz sowieckich na katastrofę było kłamstwo. Oficjalne przesłanie brzmiało: nic się nie stało, niech się święci Pierwszy Maja, wszyscy do walki z alkoholizmem. Nie żartuję: od 1985 r. sowiecka nomenklatura była do tego stopnia zaabsorbowana „osuszaniem" kraju (czyli odbieraniem człowiekowi sowieckiemu artykułu pierwszej potrzeby, porównywalnego z chlebem), że 28 kwietnia 1986 r. pierwszy sekretarz kijowskiego komitetu Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego, indagowany o katastrofę przez członków organizacji partyjnej Uniwersytetu Kijowskiego, odpowiedział dosłownie: „Aleście wymyślili problem. My się zastanawiamy, czy sprzedawać pierwszego maja wódkę, czy nie. To jest problem!". Tego dnia Kijów już wiedział o katastrofie, choć nieoficjalnie. I kto tylko mógł, wywoził dzieci z miasta.Opisany epizod mówi coś więcej: ludzie nie tylko wiedzieli, ale odważyli się pytać, głośno i wyraźnie. Parę dni później wiedzieli już wszyscy – ewakuacji setek tysięcy ludzi (w większości przez Kijów) i angażowania tysięcy instytucji w akcję ratunkową nie dało się utajnić. A kilkudniowe ukrywanie tego, co było nie do ukrycia, wstrząsnęło społeczeństwem. Tym bardziej, że nie chodziło o kolejne mniej lub bardziej abstrakcyjne kłamstwa polityczne czy bajki o tym, że „lokomotywy staniały", ale o zdrowie dzieci.Już po kilku miesiącach zaczął powstawać, przede wszystkim na Ukrainie, spontaniczny ruch ekologiczny, skupiający głównie młodzież i intelektualistów. Władze nie wiedziały, co z nim zrobić – tworzenie organizacji nieformalnych (tj. niezależnych od partii komunistycznej) od niedawna było oficjalnie tolerowane. A co inteligentniejsi członkowie elit komsomolskich zajmowali się już bogaceniem, „front ideologiczny" niewiele ich obchodził. Kilka miesięcy po katastrofie w Czarnobylu doszło do pożaru biblioteki Akademii Nauk w Leningradzie, który akademik Dimitrij Lichaczow nazwał „duchowym Czarnobylem". Hasło padło na podatny grunt. Z dnia na dzień powstało pojęcie „ekologii ducha", a „nieformałowie" zaczęli nie tylko pytać o Czarnobyl, ale upominać się o historię i kulturę narodową, o prawa języka ukraińskiego i – z mniejszą determinacją – białoruskiego (podobne były reakcje w Rosji, choć tam z oczywistych względów nie istniała kwestia językowa). Do ruchu, który z ekologicznego stawał się narodowym, przyłączało się coraz więcej intelektualistów bez dysydenckich sympatii, jak wielki prozaik Ołeś Honczar czy wybitny poeta Borys Olijnyk (który także w niepodległej Ukrainie nie zerwał z partią komunistyczną).W 1987 r. Gorbaczow ogłosił politykę jawności życia publicznego (Głasnosti). Nie miał innego wyjścia: ludzie sami brali tę jawność, a władze – już za słabe, by to przebudzenie stłumić – musiały stanąć na jego czele, aby choć trochę je kontrolować. Bezskutecznie: prawda coraz szerzej torowała sobie drogę (a obok niej torowały sobie drogę nowe nieprawdy). Po paru latach system komunistyczny zwietrzał do tego stopnia, że nie dało się go utrzymać. Czy jednak Gorbaczow proklamowałby jawność, gdyby nie było takiej społecznej reakcji na katastrofę czarnobylską? Można wątpić.Katastrofa czarnobylska zachwiała również gospodarką sowiecką, i tak się załamującą. Koszty akcji ratunkowej, przesiedlenia kilkuset tysięcy ludzi, budowy nowych osiedli etc. szły w miliardy dolarów. Sfinansowano je kosztem innych celów – żaden budżet nie może mieć aż takich rezerw „na wydarzenia nadzwyczajne". Potem dołączyły dalsze koszty, dalsze szkody, jak choćby trwała rezygnacja z wykorzystania Prypeci i Dniepru jako szlaków żeglugowych.Już po kilku latach wątki ekologiczne zeszły na dalszy plan, a katastrofa czarnobylska i los jej ofiar (podobnie jak weteranów wojny afgańskiej, bardzo licznych na Ukrainie) zeszły do roli demagogicznych haseł najróżniejszych ugrupowań. Ukraińska elita podjęła walkę o prawo do tożsamości narodowej, a potem – o niepodległość.Ale nie można zapomnieć, że droga prowadząca do ogłoszenia niepodległości Ukrainy i rozwiązania Związku Sowieckiego zaczęła się wtedy, w kwietniu 1986 r. – od niewygodnych pytań o pożar elektrowni w Czarnobylu.
Ieri il Patto di Varsavia e la guerra fredda
La Pologne devait occuper la RFA, selon les plans du Pacte de Varsovie
12/04/2006 @ 21h43 - Varsovie
VARSOVIE, (AFP) - Les troupes polonaises étaient appelées à occuper l'Allemagne de l'Ouest après une attaque nucléaire lancée par le Pacte de Varsovie contre l'Europe ocidentale, selon des plans secrets rendus publics mercredi à Varsovie.
12/04/2006 @ 21h43 - Varsovie
VARSOVIE, (AFP) - Les troupes polonaises étaient appelées à occuper l'Allemagne de l'Ouest après une attaque nucléaire lancée par le Pacte de Varsovie contre l'Europe ocidentale, selon des plans secrets rendus publics mercredi à Varsovie.
Dentro l'Eu, ma non del tutto
I reietti dell'est, europei senza diritti
di Alberto D'Argenzio
da Il Manifesto del 9 febbraio 2004
Il prossimo primo maggio l'Unione europea si allargherà a dieci nuovi paesi, ma non ai loro cittadini. Polacchi, slovacchi, ungheresi e cechi non potranno muoversi alla ricerca di un lavoro senza prima aver chiesto un permesso
di Alberto D'Argenzio
da Il Manifesto del 9 febbraio 2004
Il prossimo primo maggio l'Unione europea si allargherà a dieci nuovi paesi, ma non ai loro cittadini. Polacchi, slovacchi, ungheresi e cechi non potranno muoversi alla ricerca di un lavoro senza prima aver chiesto un permesso
Polonia: all'estremo limite dell'Ue
Il gendarme di Schengen
da Il Manifesto del 16 aprile 2006
18 aprile 2006
Dorohusk, alla frontiera con l'Ucraina. Avamposto a est dell'Europa a 25 Gran parte dei fondi per il controllo del confine orientale è versata direttamente dall'Ue, attraverso il programma Phare
Radar sofisticati, unità cinofile, guardie di frontiera. Così Varsavia vigila sul confine est della Fortezza Europa.
da Il Manifesto del 16 aprile 2006
18 aprile 2006
Dorohusk, alla frontiera con l'Ucraina. Avamposto a est dell'Europa a 25 Gran parte dei fondi per il controllo del confine orientale è versata direttamente dall'Ue, attraverso il programma Phare
Radar sofisticati, unità cinofile, guardie di frontiera. Così Varsavia vigila sul confine est della Fortezza Europa.
su nuova Europa/ altra Europa
In Lettera Internazionale
Ágnes Heller
Le grandi narrazioni dell'identità europea, n. 83
Felice Mill Colorni
La nuova Europa tra illusione e realtà, n. 81
Federico Trocini
La nuova Germania tra Est e Ovest, n. 80
Richard Pipes
Russia: nostalgie dell'impero, intervista di Marco Messeri, n. 80
Vittorio Strada
L'utopia comunista come problema storico, n. 78
Emil Tode
La nuova Europa vista dal Baltico, n. 77
Krzysztof Pomian
La nuova Europa e la questione polacca, n. 77
Franciszek Draus
Il difficile incontro con l'altra Europa, n. 73/74
Aleš Debeljak
Due Europe senza identità, n. 73/ 74
François Feito
Il prezzo pagato dall'altra Europa, n. 70
Ágnes Heller
Le grandi narrazioni dell'identità europea, n. 83
Felice Mill Colorni
La nuova Europa tra illusione e realtà, n. 81
Federico Trocini
La nuova Germania tra Est e Ovest, n. 80
Richard Pipes
Russia: nostalgie dell'impero, intervista di Marco Messeri, n. 80
Vittorio Strada
L'utopia comunista come problema storico, n. 78
Emil Tode
La nuova Europa vista dal Baltico, n. 77
Krzysztof Pomian
La nuova Europa e la questione polacca, n. 77
Franciszek Draus
Il difficile incontro con l'altra Europa, n. 73/74
Aleš Debeljak
Due Europe senza identità, n. 73/ 74
François Feito
Il prezzo pagato dall'altra Europa, n. 70
10 anni fa, la Polonia nell'anticamera della Nato
Poland: In NATO's Waiting Room
(10 Years Ago in Transitions Online)
Its leaders, both civilian and military, grow ever more certain that joining NATO is Poland's only palatable security option - and their advocacy of membership grows ever more resolute.
by Pawel Swieboda
19 April 1996
(10 Years Ago in Transitions Online)
Its leaders, both civilian and military, grow ever more certain that joining NATO is Poland's only palatable security option - and their advocacy of membership grows ever more resolute.
by Pawel Swieboda
19 April 1996
Auschwitz. Cambiare nome?
AUSCHWITZ
What's in a Name?
The Warsaw Voice, 26 April 2006
The Polish proposal that the name of the former extermination camp should be changed initially met with criticism, and then support from Jewish organizations... Organizations and Jewish institutions disagreeing with Stern's statement also expressed their opinions. The Anti-Defamation League (ADL) supported the Polish efforts to change the name. In a letter sent to the UNESCO, the ADL expressed "full support for the Polish government's aspirations" so that the official name of the camp may emphasize that the camp was built and run by the Nazi Germany. "As an organization whose main goal of activity is to cherish the memory of Holocaust, we share the anxiety of Poland stemming from the fact of the camp being frequently defined as 'Polish'," reads the letter. Minister of Culture Kazimierz M. Ujazdowski April 20 met Ambassador of Israel David Peleg, who presented the position of the Israeli Yad Vashem Institute, expressing understanding and support for the Polish initiative. "Showing Auschwitz as a Polish camp is a serious distortion of history," said Peleg, thanking the Polish government for the "care for the memory and history of the victims of the camp in Oświęcim." The ministry expressed the conviction that the opinion of Yad Vashem would be a significant argument during the UNESCO's July session in Vilnius, where the Polish motion may be considered.
What's in a Name?
The Warsaw Voice, 26 April 2006
The Polish proposal that the name of the former extermination camp should be changed initially met with criticism, and then support from Jewish organizations... Organizations and Jewish institutions disagreeing with Stern's statement also expressed their opinions. The Anti-Defamation League (ADL) supported the Polish efforts to change the name. In a letter sent to the UNESCO, the ADL expressed "full support for the Polish government's aspirations" so that the official name of the camp may emphasize that the camp was built and run by the Nazi Germany. "As an organization whose main goal of activity is to cherish the memory of Holocaust, we share the anxiety of Poland stemming from the fact of the camp being frequently defined as 'Polish'," reads the letter. Minister of Culture Kazimierz M. Ujazdowski April 20 met Ambassador of Israel David Peleg, who presented the position of the Israeli Yad Vashem Institute, expressing understanding and support for the Polish initiative. "Showing Auschwitz as a Polish camp is a serious distortion of history," said Peleg, thanking the Polish government for the "care for the memory and history of the victims of the camp in Oświęcim." The ministry expressed the conviction that the opinion of Yad Vashem would be a significant argument during the UNESCO's July session in Vilnius, where the Polish motion may be considered.
Polonia-Ucraina. La pacificazione continua
L'Ukraine et la Pologne vont sceller leur réconciliation
Les Echos de Pologne, 23/04/2006 @ 09h09
VARSOVIE, (AFP) - Les présidents Lech Kaczynski et Viktor Iouchtchenko se recueilleront le 13 mai en Pologne sur le lieu d'un massacre d'Ukrainiens perpétré en 1945 par des Polonais pour sceller une réconciliation définitive entre les deux pays, a annoncé dimanche la présidence polonaise.
Les deux hommes d'Etat se rencontreront dans le village de Pawlokoma, dans le sud-est de la Pologne, où, le 3 mars 1945, des partisans polonais ont tué 366 Ukrainiens en réponse à l'enlèvement de 11 Polonais par l'Armée insurrectionnelle ukrainienne (UPA).
MM. Iouchtchenko et Kaczynski déposeront une gerbe devant une plaque commémorative aux Polonais tués par l'UPA.
Cette démarche commune résultera d'une "initiative personnelle" du président ukrainien, a souligné Andrzej Urbanski, chef du cabinet de M. Kaczynski.
"Il s'agit d'un geste extrêmement important dans les relations polono-ukrainiennes", a déclaré M. Urbanski à la chaîne commerciale Radio Zet.
"Nous voulons que la réconciliation polono-ukrainienne se fasse de manière définitive", a insisté le chef du parti Droit et Justice (PiS, au pouvoir) Jaroslaw Kaczynski, frère jumeau du président polonais.
Les massacres mutuels entre Polonais et Ukrainiens durant la Seconde guerre mondiale ont fait plusieurs dizaines de milliers de morts des deux côtés.
Environ 150.000 personnes orthodoxes et uniates, étiquetées comme minorité ukrainienne par les autorités communistes polonaises, ont été expulsées des territoires situés dans le sud-est de la Pologne à partir de 1947.
La Pologne et l'Ukraine ont amorcé un rapprochement notamment depuis la "Révolution orange" qui a abouti à l'élection de Viktor Iouchtchenko.
Le président polonais de l'époque, Aleksander Kwasniewski, a été l'un des médiateurs internationaux qui ont mené les négociations entre les parties en litige en Ukraine.
Le président Kaczynski a effectué au début d'avril une visite privée à Lviv, en Ukraine, une ville qui fut dans le passé sous domination polonaise.
Il y a déposé une gerbe de fleurs sur un monument aux soldats polonais et ukrainiens morts au cours d'un conflit polono-ukrainien en 1918-1920.
Les Echos de Pologne, 23/04/2006 @ 09h09
VARSOVIE, (AFP) - Les présidents Lech Kaczynski et Viktor Iouchtchenko se recueilleront le 13 mai en Pologne sur le lieu d'un massacre d'Ukrainiens perpétré en 1945 par des Polonais pour sceller une réconciliation définitive entre les deux pays, a annoncé dimanche la présidence polonaise.
Les deux hommes d'Etat se rencontreront dans le village de Pawlokoma, dans le sud-est de la Pologne, où, le 3 mars 1945, des partisans polonais ont tué 366 Ukrainiens en réponse à l'enlèvement de 11 Polonais par l'Armée insurrectionnelle ukrainienne (UPA).
MM. Iouchtchenko et Kaczynski déposeront une gerbe devant une plaque commémorative aux Polonais tués par l'UPA.
Cette démarche commune résultera d'une "initiative personnelle" du président ukrainien, a souligné Andrzej Urbanski, chef du cabinet de M. Kaczynski.
"Il s'agit d'un geste extrêmement important dans les relations polono-ukrainiennes", a déclaré M. Urbanski à la chaîne commerciale Radio Zet.
"Nous voulons que la réconciliation polono-ukrainienne se fasse de manière définitive", a insisté le chef du parti Droit et Justice (PiS, au pouvoir) Jaroslaw Kaczynski, frère jumeau du président polonais.
Les massacres mutuels entre Polonais et Ukrainiens durant la Seconde guerre mondiale ont fait plusieurs dizaines de milliers de morts des deux côtés.
Environ 150.000 personnes orthodoxes et uniates, étiquetées comme minorité ukrainienne par les autorités communistes polonaises, ont été expulsées des territoires situés dans le sud-est de la Pologne à partir de 1947.
La Pologne et l'Ukraine ont amorcé un rapprochement notamment depuis la "Révolution orange" qui a abouti à l'élection de Viktor Iouchtchenko.
Le président polonais de l'époque, Aleksander Kwasniewski, a été l'un des médiateurs internationaux qui ont mené les négociations entre les parties en litige en Ukraine.
Le président Kaczynski a effectué au début d'avril une visite privée à Lviv, en Ukraine, une ville qui fut dans le passé sous domination polonaise.
Il y a déposé une gerbe de fleurs sur un monument aux soldats polonais et ukrainiens morts au cours d'un conflit polono-ukrainien en 1918-1920.
Più Europa, meno divario Est-Ovest
L’Unione europea è un bluff? L’europeismo è solo ideologia? No – per quanto mi riguarda
di Paolo Morawski
InEurop@ Quindicinale, 14 marzo 2006
L’Unione europea è un bluff? L’europeismo è solo ideologia? No – per quanto mi riguarda. Al contrario trovo l’Europa fin qui costruita positiva, vantaggiosa, conveniente, nel mio (nostro) interesse. Anzi, vorrei più Europa nel perimetro quotidiano: dalle previsioni del tempo alle discussioni a tavola, dal modo in cui muovono i primi passi a scuola i miei figli più piccoli al modo in cui vivono e ragionano i più grandi. Ma le percezioni e i punti di vista individuali non coincidono per forza con il sentire generale, con le traiettorie epocali, con le congiunture mediatiche. In misura corposa governi, classi politiche, élite intellettuali e professionali, ambienti dell’informazione e della comunicazione, nonché lobby europee, stanno facendo di tutto perché l’unificazione continentale risulti svantaggiosa, sconveniente, pericolosa, inutile, anzi dannosa per il nostro (mio) interesse. Dunque: da disfare, per non dire sfasciare, quindi archiviare.
... Finita la guerra fredda, la novità di questi ultimi anni è il proliferare di nuovi raggruppamenti sulla mappa concettuale dell’Europa – donde la difficoltà a orientarsi nell’odierno contesto di sfide della planetarizzazione. In mezzo secolo è aumentato più volte il numero dei paesi membri della Comunità. Ogni volta sono mutati perimetri e baricentri. Vi sono stati spostamenti di direzione (verso nord, nordovest, verso sud, verso est, sud-est). Ex periferie sono diventate centrali e aree esterne si sono trovate in posizione periferica. Cambiando i riferimenti e i rapporti di scala, anche oggi con l’ultimo allargamento emergono inedite subgeografie regionali (culturali, economiche, sociali, politiche). Queste entità supranazionali o macroregioni sono insiemi tendenzialmente coerenti che disegnano nuove geometrie e che necessitano pertanto di appropriata attenzione cartografica. Alcune linee divisorie nascono da sfide epocali (per esempio l’autosufficienza versus la dipendenza energetica) o da scelte geopolitiche (per esempio pro o contro la guerra in Iraq). Altri elementi di differenziazione sorgono dal funzionamento stesso dell’Ue: con o senza l’euro, dentro o fuori lo spazio di Schengen. Alcuni sottogruppi affondano nel mito: così la Mitteleuropa. Altre delimitazioni risultano da fratture più profonde: tra polo baltico e polo mediterraneo; tra cattolicesimo e protestantesimo o tra cattolicesimo e ortodossia. Altre divisioni infine residuano dalla guerra fredda della seconda metà del Novecento: così il divario Est-Ovest di cui uno dei lasciti negativi è il “divario della memoria” ovvero il perdurare di una cortina di ferro conficcata nella testa degli europei.
di Paolo Morawski
InEurop@ Quindicinale, 14 marzo 2006
L’Unione europea è un bluff? L’europeismo è solo ideologia? No – per quanto mi riguarda. Al contrario trovo l’Europa fin qui costruita positiva, vantaggiosa, conveniente, nel mio (nostro) interesse. Anzi, vorrei più Europa nel perimetro quotidiano: dalle previsioni del tempo alle discussioni a tavola, dal modo in cui muovono i primi passi a scuola i miei figli più piccoli al modo in cui vivono e ragionano i più grandi. Ma le percezioni e i punti di vista individuali non coincidono per forza con il sentire generale, con le traiettorie epocali, con le congiunture mediatiche. In misura corposa governi, classi politiche, élite intellettuali e professionali, ambienti dell’informazione e della comunicazione, nonché lobby europee, stanno facendo di tutto perché l’unificazione continentale risulti svantaggiosa, sconveniente, pericolosa, inutile, anzi dannosa per il nostro (mio) interesse. Dunque: da disfare, per non dire sfasciare, quindi archiviare.
... Finita la guerra fredda, la novità di questi ultimi anni è il proliferare di nuovi raggruppamenti sulla mappa concettuale dell’Europa – donde la difficoltà a orientarsi nell’odierno contesto di sfide della planetarizzazione. In mezzo secolo è aumentato più volte il numero dei paesi membri della Comunità. Ogni volta sono mutati perimetri e baricentri. Vi sono stati spostamenti di direzione (verso nord, nordovest, verso sud, verso est, sud-est). Ex periferie sono diventate centrali e aree esterne si sono trovate in posizione periferica. Cambiando i riferimenti e i rapporti di scala, anche oggi con l’ultimo allargamento emergono inedite subgeografie regionali (culturali, economiche, sociali, politiche). Queste entità supranazionali o macroregioni sono insiemi tendenzialmente coerenti che disegnano nuove geometrie e che necessitano pertanto di appropriata attenzione cartografica. Alcune linee divisorie nascono da sfide epocali (per esempio l’autosufficienza versus la dipendenza energetica) o da scelte geopolitiche (per esempio pro o contro la guerra in Iraq). Altri elementi di differenziazione sorgono dal funzionamento stesso dell’Ue: con o senza l’euro, dentro o fuori lo spazio di Schengen. Alcuni sottogruppi affondano nel mito: così la Mitteleuropa. Altre delimitazioni risultano da fratture più profonde: tra polo baltico e polo mediterraneo; tra cattolicesimo e protestantesimo o tra cattolicesimo e ortodossia. Altre divisioni infine residuano dalla guerra fredda della seconda metà del Novecento: così il divario Est-Ovest di cui uno dei lasciti negativi è il “divario della memoria” ovvero il perdurare di una cortina di ferro conficcata nella testa degli europei.
Polonia-Germania. Sessant'anni dopo
Polonia, dopo il Lager la riconciliazione
A sessant’anni dalla fine del nazismo, in Polonia, gli ex-detenuti dei campi di concentramento restano in pochi. Come vedono oggi i tedeschi?
http://www.cafebabel.com/it/article.asp?T=T&Id=3821
Germania, quel passato che (non) passa
Neonazionalismo e coscienza collettiva: i tedeschi iniziano a prenderli in esame in modo diverso, senza separarsene completamente.
http://www.cafebabel.com/it/article.asp?T=T&Id=5931
A sessant’anni dalla fine del nazismo, in Polonia, gli ex-detenuti dei campi di concentramento restano in pochi. Come vedono oggi i tedeschi?
http://www.cafebabel.com/it/article.asp?T=T&Id=3821
Germania, quel passato che (non) passa
Neonazionalismo e coscienza collettiva: i tedeschi iniziano a prenderli in esame in modo diverso, senza separarsene completamente.
http://www.cafebabel.com/it/article.asp?T=T&Id=5931
Polonia-Ucraina. Nuove storiografie dopo il 1989
Historycy polscy i ukraińscy wobec problemów XX wieku
red. Piotr Kosiewski i Grzegorz Motyka
Warszawa 2001, Wydawnictwem Universitas
Spotkanie historyków - którego zapisem jest ta książka - pokazuje aktualny stan wiedzy i problematykę badawczą w Polsce i na Ukrainie. Jest próbą odpowiedzi na pytania: Co wydarzyło się w historiografii nowego? Jakie nowe ujęcia historii pojawiły się w ostatnich latach? Czy są one rzeczywiście "nowe", czy też, na przykład, zostały "przeniesione" z emigracji? Jak się mają ujęcia historii po 1989 roku do "starych", wypracowanych w czasie komunizmu?
red. Piotr Kosiewski i Grzegorz Motyka
Warszawa 2001, Wydawnictwem Universitas
Spotkanie historyków - którego zapisem jest ta książka - pokazuje aktualny stan wiedzy i problematykę badawczą w Polsce i na Ukrainie. Jest próbą odpowiedzi na pytania: Co wydarzyło się w historiografii nowego? Jakie nowe ujęcia historii pojawiły się w ostatnich latach? Czy są one rzeczywiście "nowe", czy też, na przykład, zostały "przeniesione" z emigracji? Jak się mają ujęcia historii po 1989 roku do "starych", wypracowanych w czasie komunizmu?
Polonia-Germania. Kolaboranci?
I polacchi: collaboratori? Dossier su Tygodnik Powszechny
Książka Anetty Rybickiej o Instytucie Niemieckiej Pracy Wschodniej, działającym w Krakowie w latach 1940-45 wywołała debatę zataczającą coraz szersze kręgi. Mianem kolaborantów określono ludzi zaangażowanych w działalność konspiracyjną i oczyszczonych po wojnie z zarzutu współpracy z okupantem. Jakie są granice pojęcia kolaboracji? Jak ocenić postawy społeczne w sytuacji zniewolenia? Na ten temat piszą historycy Aleksander Litewka, Marcin Kula, Paweł Machcewicz, Andrzej Paczkowski, Marian Wojciechowski.
Sabotaż w Ost-Institut Henryk Rutkowski / 2003-08-31
Działalność prof. Władysława Semkowicza w Instytucie Niemieckiej Pracy WschodniejGdyby Anetta Rybicka skonfrontowała swoje tezy z podstawową literaturą na temat współpracy polskich naukowców z Instytutem Niemieckiej Pracy Wschodniej, uniknęłaby wielu błędów. Trudno stawiać oskarżenia - a to zrobiła Rybicka - nie mając pojęcia, jakie warunki musiały zostać spełnione, by zostać nazwanym kolaborantem.
Kolaboranci? Aleksander Litewka / 2003-08-28
Spór o rolę Polaków w wojennym Instytucie Niemieckiej Pracy WschodniejZdaniem jednego z recenzentów książka Anetty Rybickiej o Instytucie Niemieckiej Pracy Wschodniej porusza sprawy dotąd pomijane i może zaowocować dyskusją historyków. Jednak rozdział poświęcony pracy Polaków w Instytucie łączy nieudolność warsztatu z tendencyjnością wniosków. Dyskusja historyków jest niewątpliwie potrzebna. Ale u jej podstaw musi stać naukowa uczciwość.
Zamknięci w wieży z kości słoniowej Klaus Bachmann / 2003-08-24
Historycy tracą panowanie nad wynikami własnych pracTysiące publikacji naukowych znika w szufladach biurek i archiwach bibliotek, tymczasem popularne publikacje, nawet słabe merytorycznie, zdobywają masowych odbiorców. Zawodowi historycy stają się świadkami swej marginalizacji, a popularne media zaczynają przejmować rolę nauczycieli przeszłości.
Historię trzeba pisać od nowa Andrzej Chwalba / 2003-08-24
Tradycyjna polska historiografia nie nadaje się do podejmowania "trudnych tematów". Wywołana książką Anetty Rybickiej dyskusja na temat postaw i zachowań Polaków w dobie obu okupacji: niemieckiej i sowieckiej trwa i trwać będzie. W pierwszej kolejności to historycy, a nie politycy, dziennikarze czy publicyści powinni odrobić spóźnioną lekcję, czego do dzisiaj w satysfakcjonującym zakresie nie zrobili.
Zagubiony list Listy2003-07-27
Ten sam duch Listy2003-07-27
Kolaboranci w kraju bez Quislinga Tomasz Szarota / 2003-07-06
Czytelnicy zamieszczanych w "Tygodniku" tekstów na temat postaw Polaków podczas okupacji hitlerowskiej zdziwią się zapewne, gdy dowiedzą się, że w prasie konspiracyjnej z lat 1939-1944 określeniami "kolaboracja" i "kolaborant" w ogóle się nie posługiwano.
Prostych odpowiedzi nie będzie Jak definiować kolaborację. Z prof. Włodzimierzem Borodziejem, historykiem, rozmawia Andrzej Brzeziecki2003-06-08
Odpowiedź prof. Marianowi Wojciechowskiemu Aleksander Litewka / 2003-06-08
O związkach Ireny i Józefa Mitkowskich i Olgi Łaszczyńskiej z Instytutem Zachodnim wiem od państwa Marii i Mariana Friedbergów. Czy miały one miejsce w czasie wojny?
Instytut Niemieckiej Pracy Wschodniej - bez emocji Marian Wojciechowski / 2003-06-08 Jako promotor pracy doktorskiej p. Rybickiej jestem stroną, nie wypada mi więc zabierać polemicznie głosu. Dodam tylko, że recenzentami tego doktoratu byli prof. Włodzimierz Borodziej (wspomniany w notce redakcyjnej) oraz prof. Henryk Olszewski (Uniwersytet Adama Mickiewicza) i prof. Klaus Ziemer - dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Wszystkie recenzje kończyły się jednoznaczną pozytywną konkluzją.
Kolaboracja - zimnym okiem Andrzej Paczkowski / 2003-05-25
Dyskusja nad problemem kolaboracji z III Rzeszą - podobnie jak debata o mordzie w Jedwabnem - może pójść w kierunku widzenia go tylko przez pryzmat moralny. Należy jednak starać się o rozdzielenie dwóch porządków - poznawczego i etycznego. Ocenianie jest powinnością, nie może jednak zastąpić poznania.
Szafa pełna szkieletów Paweł Machcewicz / 2003-05-25
Dyskusja wywołana sprawą krakowskich uczonych powinna dać początek szerszej refleksji nad zjawiskiem i granicami kolaboracji. Pierwszy postulat to objęcie nią obu okupantów. Dlaczego mamy mówić o literatach, dziennikarzach i uczonych z Generalnego Gubernatorstwa, a nie wspominać tych polskich pisarzy, którzy wstąpili do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy?
Sprawa nie pierwsza i nie ostatnia Marcin Kula / 2003-05-25
W historii nic nie jest proste. Publiczność, która oczekuje od historyków wyroku nie uzyska satysfakcji. Sami historycy będą się spierać, a skądinąd dobry historyk będzie raczej wskazywał na skomplikowanie sprawy niż wydawał wyrok. W historiografii mamy też problemy definicyjne: zjawisko, co do którego istoty w codziennym życiu nie mamy wątpliwości, okazuje się bardzo trudno definiowalne przy bliższym poznaniu.
Książka Anetty Rybickiej o Instytucie Niemieckiej Pracy Wschodniej, działającym w Krakowie w latach 1940-45 wywołała debatę zataczającą coraz szersze kręgi. Mianem kolaborantów określono ludzi zaangażowanych w działalność konspiracyjną i oczyszczonych po wojnie z zarzutu współpracy z okupantem. Jakie są granice pojęcia kolaboracji? Jak ocenić postawy społeczne w sytuacji zniewolenia? Na ten temat piszą historycy Aleksander Litewka, Marcin Kula, Paweł Machcewicz, Andrzej Paczkowski, Marian Wojciechowski.
Sabotaż w Ost-Institut Henryk Rutkowski / 2003-08-31
Działalność prof. Władysława Semkowicza w Instytucie Niemieckiej Pracy WschodniejGdyby Anetta Rybicka skonfrontowała swoje tezy z podstawową literaturą na temat współpracy polskich naukowców z Instytutem Niemieckiej Pracy Wschodniej, uniknęłaby wielu błędów. Trudno stawiać oskarżenia - a to zrobiła Rybicka - nie mając pojęcia, jakie warunki musiały zostać spełnione, by zostać nazwanym kolaborantem.
Kolaboranci? Aleksander Litewka / 2003-08-28
Spór o rolę Polaków w wojennym Instytucie Niemieckiej Pracy WschodniejZdaniem jednego z recenzentów książka Anetty Rybickiej o Instytucie Niemieckiej Pracy Wschodniej porusza sprawy dotąd pomijane i może zaowocować dyskusją historyków. Jednak rozdział poświęcony pracy Polaków w Instytucie łączy nieudolność warsztatu z tendencyjnością wniosków. Dyskusja historyków jest niewątpliwie potrzebna. Ale u jej podstaw musi stać naukowa uczciwość.
Zamknięci w wieży z kości słoniowej Klaus Bachmann / 2003-08-24
Historycy tracą panowanie nad wynikami własnych pracTysiące publikacji naukowych znika w szufladach biurek i archiwach bibliotek, tymczasem popularne publikacje, nawet słabe merytorycznie, zdobywają masowych odbiorców. Zawodowi historycy stają się świadkami swej marginalizacji, a popularne media zaczynają przejmować rolę nauczycieli przeszłości.
Historię trzeba pisać od nowa Andrzej Chwalba / 2003-08-24
Tradycyjna polska historiografia nie nadaje się do podejmowania "trudnych tematów". Wywołana książką Anetty Rybickiej dyskusja na temat postaw i zachowań Polaków w dobie obu okupacji: niemieckiej i sowieckiej trwa i trwać będzie. W pierwszej kolejności to historycy, a nie politycy, dziennikarze czy publicyści powinni odrobić spóźnioną lekcję, czego do dzisiaj w satysfakcjonującym zakresie nie zrobili.
Zagubiony list Listy2003-07-27
Ten sam duch Listy2003-07-27
Kolaboranci w kraju bez Quislinga Tomasz Szarota / 2003-07-06
Czytelnicy zamieszczanych w "Tygodniku" tekstów na temat postaw Polaków podczas okupacji hitlerowskiej zdziwią się zapewne, gdy dowiedzą się, że w prasie konspiracyjnej z lat 1939-1944 określeniami "kolaboracja" i "kolaborant" w ogóle się nie posługiwano.
Prostych odpowiedzi nie będzie Jak definiować kolaborację. Z prof. Włodzimierzem Borodziejem, historykiem, rozmawia Andrzej Brzeziecki2003-06-08
Odpowiedź prof. Marianowi Wojciechowskiemu Aleksander Litewka / 2003-06-08
O związkach Ireny i Józefa Mitkowskich i Olgi Łaszczyńskiej z Instytutem Zachodnim wiem od państwa Marii i Mariana Friedbergów. Czy miały one miejsce w czasie wojny?
Instytut Niemieckiej Pracy Wschodniej - bez emocji Marian Wojciechowski / 2003-06-08 Jako promotor pracy doktorskiej p. Rybickiej jestem stroną, nie wypada mi więc zabierać polemicznie głosu. Dodam tylko, że recenzentami tego doktoratu byli prof. Włodzimierz Borodziej (wspomniany w notce redakcyjnej) oraz prof. Henryk Olszewski (Uniwersytet Adama Mickiewicza) i prof. Klaus Ziemer - dyrektor Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Wszystkie recenzje kończyły się jednoznaczną pozytywną konkluzją.
Kolaboracja - zimnym okiem Andrzej Paczkowski / 2003-05-25
Dyskusja nad problemem kolaboracji z III Rzeszą - podobnie jak debata o mordzie w Jedwabnem - może pójść w kierunku widzenia go tylko przez pryzmat moralny. Należy jednak starać się o rozdzielenie dwóch porządków - poznawczego i etycznego. Ocenianie jest powinnością, nie może jednak zastąpić poznania.
Szafa pełna szkieletów Paweł Machcewicz / 2003-05-25
Dyskusja wywołana sprawą krakowskich uczonych powinna dać początek szerszej refleksji nad zjawiskiem i granicami kolaboracji. Pierwszy postulat to objęcie nią obu okupantów. Dlaczego mamy mówić o literatach, dziennikarzach i uczonych z Generalnego Gubernatorstwa, a nie wspominać tych polskich pisarzy, którzy wstąpili do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy?
Sprawa nie pierwsza i nie ostatnia Marcin Kula / 2003-05-25
W historii nic nie jest proste. Publiczność, która oczekuje od historyków wyroku nie uzyska satysfakcji. Sami historycy będą się spierać, a skądinąd dobry historyk będzie raczej wskazywał na skomplikowanie sprawy niż wydawał wyrok. W historiografii mamy też problemy definicyjne: zjawisko, co do którego istoty w codziennym życiu nie mamy wątpliwości, okazuje się bardzo trudno definiowalne przy bliższym poznaniu.
La memoria come dovere? Su David Irving
Granice pamięci
Szewach Weiss
Tygodnik Powszechny, 2006-02-27
Wokół aresztowania Davida Irvinga
W miarę upływu czasu coraz trudniej jest mi rozstrzygnąć, czy należy opowiadać o tym, co się stało, kolejnym pokoleniom, których t a m nie było. Może lepiej, na ile to możliwe, zacisnąć usta.
Vedi: http://tygodnik.onet.pl/1547,1315320,dzial.html
Ostatnia podróż Davida Irvinga
Beata Zubowicz
Tygodnik Powszechny, 2006-02-27
Ostatnia podróż Davida Irvinga
Czy w Europie wszystkie poglądy traktowane są tak samo?
Brytyjski pisarz i historyk David Irving spędzi trzy lata w austriackim więzieniu. Sąd w Wiedniu skazał go za negowanie Holokaustu i zaprzeczanie zbrodniom nazistowskim. Przez niektórych zwany „papieżem negacjonistów", Irving od dawna budzi kontrowersje. Nie mniej kontrowersyjny jest jednak sam wyrok.
Vedi: http://tygodnik.onet.pl/1547,1315128,dzial.html
Szewach Weiss
Tygodnik Powszechny, 2006-02-27
Wokół aresztowania Davida Irvinga
W miarę upływu czasu coraz trudniej jest mi rozstrzygnąć, czy należy opowiadać o tym, co się stało, kolejnym pokoleniom, których t a m nie było. Może lepiej, na ile to możliwe, zacisnąć usta.
Vedi: http://tygodnik.onet.pl/1547,1315320,dzial.html
Ostatnia podróż Davida Irvinga
Beata Zubowicz
Tygodnik Powszechny, 2006-02-27
Ostatnia podróż Davida Irvinga
Czy w Europie wszystkie poglądy traktowane są tak samo?
Brytyjski pisarz i historyk David Irving spędzi trzy lata w austriackim więzieniu. Sąd w Wiedniu skazał go za negowanie Holokaustu i zaprzeczanie zbrodniom nazistowskim. Przez niektórych zwany „papieżem negacjonistów", Irving od dawna budzi kontrowersje. Nie mniej kontrowersyjny jest jednak sam wyrok.
Vedi: http://tygodnik.onet.pl/1547,1315128,dzial.html
Auschwitz. Cambiare nome?
Quel nom officiel donner à Auschwitz?
24/04/2006
VARSOVIE, (AFP)
Symbole de la plus grande barbarie humaine, le nom d'Auschwitz ne se suffit plus à lui même aux yeux du gouvernement polonais ou d'organisations juives qui voudraient changer sa dénomination officielle. Le ministère polonais de la culture a demandé début mars à l'Unesco, l'organisation culturelle des Nations unies, que l'ancienne usine de la mort soit désormais qualifiée d'"Ancien camp de concentration allemand nazi d'Auschwitz" dans sa liste des lieux inscrits au Patrimoine de l'humanité. Actuellement, le registre de l'Unesco fait état du "camp de concentration d'Auschwitz"...
Connu pour son franc-parler, Marek Edelman, le dernier commandant survivant de l'insurrection des juifs du ghetto de Varsovie contre les nazis en 1943, estime au contraire que l'idée de changer le nom officiel d'Auschwitz est "une absurdité". "Cela ne fait que provoquer des conflits et des disputes qui ne devraient pas exister", a-t-il déclaré.
Vedi: http://www.echos.pl/newsSociete/read_comment.php3?id_news=108
Lettera: Oświadczenie organizacji żydowskich w Polsce
Z decydowanie popieramy inicjatywę rządu polskiego, by oficjalną nazwę obozu w Auschwitz zmienić na "były niemiecki nazistowski obóz w Auschwitz". Błędne, a przez to - często niezamierzenie - historycznie krzywdzące sformułowanie "polski obóz" nadal nierzadko jest używane przez międzynarodowe media na określenie tego i innych obozów śmierci i obozów koncentracyjnych, zbudowanych przez nazistowskie Niemcy na okupowanych ziemiach polskich podczas II wojny światowej. Ani Polska jako państwo, ani Polacy jako naród, nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za tę decyzję, podyktowaną względami praktycznymi, a nie rzekomymi niemieckimi oczekiwaniami poparcia ze strony polskiej. Proponowana zmiana nazwy przywróciłaby historyczną prawdę i przeciwstawiłaby się nieuzasadnionym i błędnym osądom.
Stowarzyszenie Dzieci Holokaustu, Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, Polska Unia Studentów Żydowskich, Beit - Warszawa
:vedi dettaglio
24/04/2006
VARSOVIE, (AFP)
Symbole de la plus grande barbarie humaine, le nom d'Auschwitz ne se suffit plus à lui même aux yeux du gouvernement polonais ou d'organisations juives qui voudraient changer sa dénomination officielle. Le ministère polonais de la culture a demandé début mars à l'Unesco, l'organisation culturelle des Nations unies, que l'ancienne usine de la mort soit désormais qualifiée d'"Ancien camp de concentration allemand nazi d'Auschwitz" dans sa liste des lieux inscrits au Patrimoine de l'humanité. Actuellement, le registre de l'Unesco fait état du "camp de concentration d'Auschwitz"...
Connu pour son franc-parler, Marek Edelman, le dernier commandant survivant de l'insurrection des juifs du ghetto de Varsovie contre les nazis en 1943, estime au contraire que l'idée de changer le nom officiel d'Auschwitz est "une absurdité". "Cela ne fait que provoquer des conflits et des disputes qui ne devraient pas exister", a-t-il déclaré.
Vedi: http://www.echos.pl/newsSociete/read_comment.php3?id_news=108
Lettera: Oświadczenie organizacji żydowskich w Polsce
Z decydowanie popieramy inicjatywę rządu polskiego, by oficjalną nazwę obozu w Auschwitz zmienić na "były niemiecki nazistowski obóz w Auschwitz". Błędne, a przez to - często niezamierzenie - historycznie krzywdzące sformułowanie "polski obóz" nadal nierzadko jest używane przez międzynarodowe media na określenie tego i innych obozów śmierci i obozów koncentracyjnych, zbudowanych przez nazistowskie Niemcy na okupowanych ziemiach polskich podczas II wojny światowej. Ani Polska jako państwo, ani Polacy jako naród, nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za tę decyzję, podyktowaną względami praktycznymi, a nie rzekomymi niemieckimi oczekiwaniami poparcia ze strony polskiej. Proponowana zmiana nazwy przywróciłaby historyczną prawdę i przeciwstawiłaby się nieuzasadnionym i błędnym osądom.
Stowarzyszenie Dzieci Holokaustu, Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej, Polska Unia Studentów Żydowskich, Beit - Warszawa
:vedi dettaglio
Memoria e genocidi (Segnaevento)
Mémoires partagées des génocides et des crimes contre l'Humanité : démarche préventive et dynamique de paix
Lyon, colloque international, 28 et 29 avril 2006
Ces deux jours de travaux s’attacheront à mettre en lumière une démarche préventive contre les génocides et les crimes contre l’humanité. Ces approches du sujet auront pour objectifs de mieux cerner les contextes à risques et de mettre en avant la nécessaire reconnaissance institutionnelle de la diversité culturelle. Ce colloque international se concrétisera par l’élaboration d’un texte déclaratif. Celui-ci sera porté devant les instances nationales, européennes et internationales .
Dal programma:
Samedi 29 avril 2006 de 9h00 à 13h00
II. CONSÉQUENCES DES GÉNOCIDES ET CRIMES CONTRE L’HUMANITÉ
2. LES INCIDENCES POLITIQUES
Modérateur : Bernard Bruneteau (Université Grenoble II)
Il est nécessaire de réfléchir sur le fait que le génocide peut se situer au carrefour de la mémoire et de l’identité nationale. Sa négation, son impunité, sa reconnaissance politique, sa prise en compte par la communauté internationale et ses incidences géopolitiques par l’Etat génocidaire ou son successeur mais aussi sa mémoire entretenue, son refoulement, son oubli programmé ou sa relativisation, constituent autant de pratiques participant aux fondations de l’édifice d’un Etat-nation post-génocidaire pouvant entretenir la violence, pérenniser des injustices et exacerber des antagonismes ou contribuer à apaiser l’identité nationale et favoriser la coexistence.
Les situations historiques peuvent être analysées à travers trois cas paradigmatiques permettant d’établir une typologie de l’après génocide :
a) Le crime et sa négation étatique sont fondateurs de l‘Etat successeur qui opprime les survivants, et nourrissent les antagonismes : l’exemple du génocide arménien abouti et de la Turquie kémaliste. intervention de 20’ par Richard Hovannissian (U.C.L.A.)
b) La prise en compte de la mémoire du crime par la communauté internationale, par l’Etat successeur participe à la stabilisation de l’Etat, à la construction de son identité nationale, voire à la définition de sa culture politique : l’exemple de la Shoah et des Etats allemand et israélien. intervention de 20’par Yaïr Auron (Open University of Israël, Tel Aviv).
c) La prise en compte de la mémoire du crime par les deux parties du même pays et l’oubli programmé peuvent, dans certains conditions, autoriser la coexistence des victimes et des bourreaux dans l’Etat reconstruit : les exemples du Rwanda pouvant aussi s’appliquer au Cambodge. intervention de 20’par José Kagabo (E.H.E.S.S.).
Lyon, colloque international, 28 et 29 avril 2006
Ces deux jours de travaux s’attacheront à mettre en lumière une démarche préventive contre les génocides et les crimes contre l’humanité. Ces approches du sujet auront pour objectifs de mieux cerner les contextes à risques et de mettre en avant la nécessaire reconnaissance institutionnelle de la diversité culturelle. Ce colloque international se concrétisera par l’élaboration d’un texte déclaratif. Celui-ci sera porté devant les instances nationales, européennes et internationales .
Dal programma:
Samedi 29 avril 2006 de 9h00 à 13h00
II. CONSÉQUENCES DES GÉNOCIDES ET CRIMES CONTRE L’HUMANITÉ
2. LES INCIDENCES POLITIQUES
Modérateur : Bernard Bruneteau (Université Grenoble II)
Il est nécessaire de réfléchir sur le fait que le génocide peut se situer au carrefour de la mémoire et de l’identité nationale. Sa négation, son impunité, sa reconnaissance politique, sa prise en compte par la communauté internationale et ses incidences géopolitiques par l’Etat génocidaire ou son successeur mais aussi sa mémoire entretenue, son refoulement, son oubli programmé ou sa relativisation, constituent autant de pratiques participant aux fondations de l’édifice d’un Etat-nation post-génocidaire pouvant entretenir la violence, pérenniser des injustices et exacerber des antagonismes ou contribuer à apaiser l’identité nationale et favoriser la coexistence.
Les situations historiques peuvent être analysées à travers trois cas paradigmatiques permettant d’établir une typologie de l’après génocide :
a) Le crime et sa négation étatique sont fondateurs de l‘Etat successeur qui opprime les survivants, et nourrissent les antagonismes : l’exemple du génocide arménien abouti et de la Turquie kémaliste. intervention de 20’ par Richard Hovannissian (U.C.L.A.)
b) La prise en compte de la mémoire du crime par la communauté internationale, par l’Etat successeur participe à la stabilisation de l’Etat, à la construction de son identité nationale, voire à la définition de sa culture politique : l’exemple de la Shoah et des Etats allemand et israélien. intervention de 20’par Yaïr Auron (Open University of Israël, Tel Aviv).
c) La prise en compte de la mémoire du crime par les deux parties du même pays et l’oubli programmé peuvent, dans certains conditions, autoriser la coexistence des victimes et des bourreaux dans l’Etat reconstruit : les exemples du Rwanda pouvant aussi s’appliquer au Cambodge. intervention de 20’par José Kagabo (E.H.E.S.S.).
Memorie lacerate tra Polonia e Germania. Dibattito
Joanna Mieszko-Wiórkiewicz, O niemieckiej kulturze cierpienia, http://psz.pl/content/view/2641
Maja Adena, Wypędzeni czy przesiedleńcy? Spór o Centrum Przeciwko Wypędzeniom,
http://psz.pl/index.php?option=content&task=view&id=2019
Polska. Konferencja dot. Centrum przeciw Wypędzeniom (17.12.2005, 09:56)
http://psz.pl/index.php?option=content&task=view&id=174
Maja Adena, Wypędzeni czy przesiedleńcy? Spór o Centrum Przeciwko Wypędzeniom,
http://psz.pl/index.php?option=content&task=view&id=2019
Polska. Konferencja dot. Centrum przeciw Wypędzeniom (17.12.2005, 09:56)
http://psz.pl/index.php?option=content&task=view&id=174
Riconciliazione tra Polonia e Ucraina
L'Ukraine et la Pologne vont sceller leur réconciliation
23/04/2006 @ 09h09 - Varsovie
VARSOVIE, (AFP) - Les présidents Lech Kaczynski et Viktor Iouchtchenko se recueilleront le 13 mai en Pologne sur le lieu d'un massacre d'Ukrainiens perpétré en 1945 par des Polonais pour sceller une réconciliation définitive entre les deux pays, a annoncé dimanche la présidence polonaise. Les deux hommes d'Etat se rencontreront dans le village de Pawlokoma, dans le sud-est de la Pologne, où, le 3 mars 1945, des partisans polonais ont tué 366 Ukrainiens en réponse à l'enlèvement de 11 Polonais par l'Armée insurrectionnelle ukrainienne (UPA).
23/04/2006 @ 09h09 - Varsovie
VARSOVIE, (AFP) - Les présidents Lech Kaczynski et Viktor Iouchtchenko se recueilleront le 13 mai en Pologne sur le lieu d'un massacre d'Ukrainiens perpétré en 1945 par des Polonais pour sceller une réconciliation définitive entre les deux pays, a annoncé dimanche la présidence polonaise. Les deux hommes d'Etat se rencontreront dans le village de Pawlokoma, dans le sud-est de la Pologne, où, le 3 mars 1945, des partisans polonais ont tué 366 Ukrainiens en réponse à l'enlèvement de 11 Polonais par l'Armée insurrectionnelle ukrainienne (UPA).
Storie nazionali, storia europea
Les dangers d’une histoire « douce » de l’Europe
Jean-Frédéric Schaub, de l’Ecole des hautes études en sciences sociales
EXTRAIT: L’histoire européenne des Européens, telle que nous souhaitons désormais l’écrire et l’enseigner, tourne le dos au modèle des histoires nationales qui nous a formés. Nous ne nous satisfaisons ni de la juxtaposition éditoriale d’histoires nationales dans des dispositifs mêmes judicieux, ni de la projection à l’échelle du sous-continent des manières de faire de l’histoire nationale passée. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Une Europe sans histoire? Contribution à une réflexion sur l’histoire de l’Europe.
Georges Bischoff, historien, directeur du département d’études médiévales à l’université Marc Bloch de Strasbourg
EXTRAIT: Une histoire de l’Europe est-elle possible au regard de ce que l’Europe a été par le passé : une juxtaposition de constructions historiques étroitement liées à l’émergence et à l’affirmation des Etats nations ? Cette histoire de l’Europe est-elle souhaitable ? Cette double interrogation s’est inscrite dans le prolongement d’un séminaire qu’avait proposé, durant la présidence française du Conseil des ministres de l’Union européenne, le ministère français de l’Education nationale, à Blois les 13 et 14 octobre 2000, sur le thème «Apprendre l’histoire de l’Europe» ; c’était alors une première dans le sens ou l’Union européenne, à la différence du Conseil de l’Europe, n’avait pas souhaité, jusqu’à présent, aborder véritablement les questions qui touchent au contenu même de l’histoire et plus généralement aux programmes. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Jean-Frédéric Schaub, de l’Ecole des hautes études en sciences sociales
EXTRAIT: L’histoire européenne des Européens, telle que nous souhaitons désormais l’écrire et l’enseigner, tourne le dos au modèle des histoires nationales qui nous a formés. Nous ne nous satisfaisons ni de la juxtaposition éditoriale d’histoires nationales dans des dispositifs mêmes judicieux, ni de la projection à l’échelle du sous-continent des manières de faire de l’histoire nationale passée. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Une Europe sans histoire? Contribution à une réflexion sur l’histoire de l’Europe.
Georges Bischoff, historien, directeur du département d’études médiévales à l’université Marc Bloch de Strasbourg
EXTRAIT: Une histoire de l’Europe est-elle possible au regard de ce que l’Europe a été par le passé : une juxtaposition de constructions historiques étroitement liées à l’émergence et à l’affirmation des Etats nations ? Cette histoire de l’Europe est-elle souhaitable ? Cette double interrogation s’est inscrite dans le prolongement d’un séminaire qu’avait proposé, durant la présidence française du Conseil des ministres de l’Union européenne, le ministère français de l’Education nationale, à Blois les 13 et 14 octobre 2000, sur le thème «Apprendre l’histoire de l’Europe» ; c’était alors une première dans le sens ou l’Union européenne, à la différence du Conseil de l’Europe, n’avait pas souhaité, jusqu’à présent, aborder véritablement les questions qui touchent au contenu même de l’histoire et plus généralement aux programmes. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Memoria. Troppa. Poca. Per una giusta dose. Berlino 1953-2003
Regards européens. A Berlin ce drôle de 17 juin 2003
Régine Robin, historienne, sociologue et linguiste
EXTRAIT. Pour rendre compte de ce qu’est le phénomène de l’instrumentalisation du passé, et ce, d’une façon concrète, rien ne vaut l’exemple du 17 juin. Il se trouve que j’étais à Berlin le 17 juin 2003, cinquante ans après le fameux 17 juin 1953. Anniversaire célébré en grandes pompes, hommages très officiels, à un événement qu’on interprète comme on veut, après-coup, confortant sa conception de l’histoire et sa vision du passé, toujours dans le trop ou le trop peu, toujours « à côté de la plaque ». TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Régine Robin, historienne, sociologue et linguiste
EXTRAIT. Pour rendre compte de ce qu’est le phénomène de l’instrumentalisation du passé, et ce, d’une façon concrète, rien ne vaut l’exemple du 17 juin. Il se trouve que j’étais à Berlin le 17 juin 2003, cinquante ans après le fameux 17 juin 1953. Anniversaire célébré en grandes pompes, hommages très officiels, à un événement qu’on interprète comme on veut, après-coup, confortant sa conception de l’histoire et sa vision du passé, toujours dans le trop ou le trop peu, toujours « à côté de la plaque ». TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Memorie dell'Est. La storia da riscrivere.
Entangled Histories: Re-writing the History of Central and Southeastern Europe from a Relational Perspective, Constantin Iordachi, researcher in contemporary history, central european University, Budapest, ETUDES EUROPEENNES, N° 4 (29.04.2004)
CONCLUSIONS: The radical socio-political changes that have occurred in Central and Southeastern Europe after 1989 have affected the status of history as a discipline and the societal status of historians. National historiographies have been challenged to overcome their underlying “parochialism,” to internalize the theoretical and methodological achievements that marked the development of Western social sciences, and to open up to comparative regional and global perspectives. This process has been nevertheless hindered by numerous factors... EXTRAIT: L’effondrement du système communiste au centre et au sud-est de l’Europe a conduit à de vastes changements économiques et socio-politiques, caractérisés par le passage d’une économie dirigiste à une économie de marché, l’affirmation d’un système politique libéral et démocratique et l’entrée des pays concernés dans les organisations politiques et stratégiques euro-atlantiques. Ces changements ont également modifié les relations entre les Etats dans la région. A la faveur d’une coopération politique toujours plus intense, les pays situés au centre et au sud-est de l’Europe sont à présent liés par un réseau serré d’accords intergouvernementaux, qui contribuent à modifier la nature de leurs relations, en favorisant la coopération plutôt que les conflits entre eux.Une dimension importante de ces transformations tient en un retour de la dimension historique et du rôle dévolu à la mémoire, en particulier pour tous ceux de ses aspects qui avaient été censurés durant la période communiste. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Frontières européennes et imaginaires centre-européens.
Gilles Lepesant, Géographe, Chargé de recherches CNRS, ETUDES EUROPEENNES, N° 1 (18.02.2003) :
EXTRAIT: Elle qui fut dans l'Histoire plus souvent un objet qu'un acteur, l’Europe centrale s’interroge aujourd’hui sur son identité, sur son rôle, sur son passé, sur l’Europe et ses frontières. Elle a retrouvé la parole et s'en sert à un moment où la longue série des tragédies du XXème siècle s'achève par un défi certes prometteur mais redoutable pour des souverainetés fraîchement recouvrées : l’intégration à l’Union européenne. Au terme de ce processus, l’Europe centrale constituera la nouvelle frontière de l’UE (Union européenne), l'interface avec la Russie et les marges du sud-est de l'Europe. En même temps qu'elle s'inscrit dans le champ de normes démocratiques, économiques, sociales définies sans elle après la Seconde Guerre mondiale, l'Europe centrale débat d'une part de son passé et d'autre part de la relation nouvelle à établir avec ce voisinage oriental. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
CONCLUSIONS: The radical socio-political changes that have occurred in Central and Southeastern Europe after 1989 have affected the status of history as a discipline and the societal status of historians. National historiographies have been challenged to overcome their underlying “parochialism,” to internalize the theoretical and methodological achievements that marked the development of Western social sciences, and to open up to comparative regional and global perspectives. This process has been nevertheless hindered by numerous factors... EXTRAIT: L’effondrement du système communiste au centre et au sud-est de l’Europe a conduit à de vastes changements économiques et socio-politiques, caractérisés par le passage d’une économie dirigiste à une économie de marché, l’affirmation d’un système politique libéral et démocratique et l’entrée des pays concernés dans les organisations politiques et stratégiques euro-atlantiques. Ces changements ont également modifié les relations entre les Etats dans la région. A la faveur d’une coopération politique toujours plus intense, les pays situés au centre et au sud-est de l’Europe sont à présent liés par un réseau serré d’accords intergouvernementaux, qui contribuent à modifier la nature de leurs relations, en favorisant la coopération plutôt que les conflits entre eux.Une dimension importante de ces transformations tient en un retour de la dimension historique et du rôle dévolu à la mémoire, en particulier pour tous ceux de ses aspects qui avaient été censurés durant la période communiste. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Frontières européennes et imaginaires centre-européens.
Gilles Lepesant, Géographe, Chargé de recherches CNRS, ETUDES EUROPEENNES, N° 1 (18.02.2003) :
EXTRAIT: Elle qui fut dans l'Histoire plus souvent un objet qu'un acteur, l’Europe centrale s’interroge aujourd’hui sur son identité, sur son rôle, sur son passé, sur l’Europe et ses frontières. Elle a retrouvé la parole et s'en sert à un moment où la longue série des tragédies du XXème siècle s'achève par un défi certes prometteur mais redoutable pour des souverainetés fraîchement recouvrées : l’intégration à l’Union européenne. Au terme de ce processus, l’Europe centrale constituera la nouvelle frontière de l’UE (Union européenne), l'interface avec la Russie et les marges du sud-est de l'Europe. En même temps qu'elle s'inscrit dans le champ de normes démocratiques, économiques, sociales définies sans elle après la Seconde Guerre mondiale, l'Europe centrale débat d'une part de son passé et d'autre part de la relation nouvelle à établir avec ce voisinage oriental. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Dall'opposizione Est-Ovest a quella Nord-Sud nel Mediterraneo?
Au début de la construction européenne, dans les années 50, c'est l'Est et non le Sud qui constituait la véritable menace, et c'est face à l'Est que la nouvelle Europe a forgé sa conscience d’appartenance commune. Or, la disparition du rideau de fer à la fin des années 80 a ouvert à l’Europe un horizon presque illimité d’intégration vers l'Est. En Méditerranée, par contre, l'effacement du camp socialiste a contribué à « retraditionnaliser » les rapports entre Orient et Occident, en privilégiant les clivages ethno-religieux sur les inégalités de développement.
D'autres facteurs internationaux ont joué dans cette accentuation du sentiment de clivage entre nord et sud de la Méditerranée : la crise du « nouvel ordre économique international » et la perte d'une croyance commune au développement – qui était une nouvelle figure de l’humanisme -, la guerre du Golfe, celle de Yougoslavie, les échecs du processus de paix, et aussi le fait que la Méditerranée soit redevenue un enjeu stratégique majeur pour les Etats-Unis, avant comme après le 11 septembre.
Mais il ne faut pas rechercher seulement des causes externes à l’invention d’une frontière culturelle en Méditerranée. La dynamique d'extension du projet européen est aussi en cause, dans la mesure où elle pose avec acuité le problème des frontières de la nouvelle Europe par rapport au monde extérieur...
in L’humanisme européen à l’épreuve des réalités méditerranéennes ou la Méditerranée à l’épreuve de l’Europe?, Jean-Robert Henry, directeur de recherches au CNRS - IREMAM, ETUDES EUROPEENNES, N° 5 (20.10.2004) : TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
D'autres facteurs internationaux ont joué dans cette accentuation du sentiment de clivage entre nord et sud de la Méditerranée : la crise du « nouvel ordre économique international » et la perte d'une croyance commune au développement – qui était une nouvelle figure de l’humanisme -, la guerre du Golfe, celle de Yougoslavie, les échecs du processus de paix, et aussi le fait que la Méditerranée soit redevenue un enjeu stratégique majeur pour les Etats-Unis, avant comme après le 11 septembre.
Mais il ne faut pas rechercher seulement des causes externes à l’invention d’une frontière culturelle en Méditerranée. La dynamique d'extension du projet européen est aussi en cause, dans la mesure où elle pose avec acuité le problème des frontières de la nouvelle Europe par rapport au monde extérieur...
in L’humanisme européen à l’épreuve des réalités méditerranéennes ou la Méditerranée à l’épreuve de l’Europe?, Jean-Robert Henry, directeur de recherches au CNRS - IREMAM, ETUDES EUROPEENNES, N° 5 (20.10.2004) : TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Europa/Occidente
Occident et Europe
Un entretien avec Krzysztof Pomian, historien et philosophe
ETUDES EUROPEENNES, N° 6 (05.04.2005)
EXTRAIT :Qu’est-ce que l’Occident ? Peut-être ne nous a-t-il jamais été plus nécessaire qu’aujourd’hui de pouvoir répondre à cette question. D’y répondre en rejetant la solution qui consisterait à se replier sur la différence entre l’idéal et le réel, entre l’Occident mythique des uns, l’Occident empirique des autres. Quant à la différence entre Occident et Europe, serait-elle secondaire et ne toucherait-elle pas à l’essentiel ? On se convaincra aisément du contraire en lisant les réponses que Krzysztof Pomian, directeur scientifique du futur ’musée de l’Europe’ à Bruxelles , tire de l’histoire des nations européennes et de la civilisation commune née de cette histoire. Ainsi est-ce dans les réflexions de cet éminent historien que nous trouvons les pièces à conviction en faveur de l’Europe - cet Occident défini par un principe d’identité - à partir de ce qu’elle fut, de ce qu’elle est, mais aussi de ce qu’elle peut devenir. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Un entretien avec Krzysztof Pomian, historien et philosophe
ETUDES EUROPEENNES, N° 6 (05.04.2005)
EXTRAIT :Qu’est-ce que l’Occident ? Peut-être ne nous a-t-il jamais été plus nécessaire qu’aujourd’hui de pouvoir répondre à cette question. D’y répondre en rejetant la solution qui consisterait à se replier sur la différence entre l’idéal et le réel, entre l’Occident mythique des uns, l’Occident empirique des autres. Quant à la différence entre Occident et Europe, serait-elle secondaire et ne toucherait-elle pas à l’essentiel ? On se convaincra aisément du contraire en lisant les réponses que Krzysztof Pomian, directeur scientifique du futur ’musée de l’Europe’ à Bruxelles , tire de l’histoire des nations européennes et de la civilisation commune née de cette histoire. Ainsi est-ce dans les réflexions de cet éminent historien que nous trouvons les pièces à conviction en faveur de l’Europe - cet Occident défini par un principe d’identité - à partir de ce qu’elle fut, de ce qu’elle est, mais aussi de ce qu’elle peut devenir. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Memoria delle deportazioni. Le politiche europee
Actions visant à protéger et à commémorer les principaux sites et archives ayant un lien avec les déportations
La Décision N° 792/2004/CE du Conseil et du Parlement Européen du 21/04/2004 établit une action Communautaire visant à protéger et à commémorer les principaux sites et archives ayant un lien avec les déportations, que symbolisent les mémoriaux érigés sur les sites des anciens camps et autres lieux de martyre et d'extermination à grande échelle de civils, ainsi qu'à conserver le souvenir des victimes sur ces sites.
La Décision N° 792/2004/CE établit cette Action Communautaire pour trois ans (2004-2006). L’Action est mise en œuvre par voie d’appels à propositions publiés annuellement. La période historique visée commence au début des années 1930 et se termine le 8 mai 1945. Les projets doivent aider:
- à préserver et à commémorer la mémoire des victimes déportées et incarcérées dans les camps ;
- à faire mieux comprendre aux générations actuelles et futures, pourquoi, comment et ce qui s’est passé dans ces camps et autres lieux de martyre et d’extermination en masse de civiles ;
à améliorer la connaissance de cette période historique ainsi que la diffusion de l’histoire des peuples européens durant cette période.
Dors et déjà, deux appels à propositions ont été lancés et ont permis la sélection de 53 projets pour un montant total de 1.600.000 Euro.
Résultats de l'Appel à propositions précédent: EAC 33/2004 (format pdf)
Résultats de l’appel à propositions 91-04 (format pdf)
La Décision N° 792/2004/CE du Conseil et du Parlement Européen du 21/04/2004 établit une action Communautaire visant à protéger et à commémorer les principaux sites et archives ayant un lien avec les déportations, que symbolisent les mémoriaux érigés sur les sites des anciens camps et autres lieux de martyre et d'extermination à grande échelle de civils, ainsi qu'à conserver le souvenir des victimes sur ces sites.
La Décision N° 792/2004/CE établit cette Action Communautaire pour trois ans (2004-2006). L’Action est mise en œuvre par voie d’appels à propositions publiés annuellement. La période historique visée commence au début des années 1930 et se termine le 8 mai 1945. Les projets doivent aider:
- à préserver et à commémorer la mémoire des victimes déportées et incarcérées dans les camps ;
- à faire mieux comprendre aux générations actuelles et futures, pourquoi, comment et ce qui s’est passé dans ces camps et autres lieux de martyre et d’extermination en masse de civiles ;
à améliorer la connaissance de cette période historique ainsi que la diffusion de l’histoire des peuples européens durant cette période.
Dors et déjà, deux appels à propositions ont été lancés et ont permis la sélection de 53 projets pour un montant total de 1.600.000 Euro.
Résultats de l'Appel à propositions précédent: EAC 33/2004 (format pdf)
Résultats de l’appel à propositions 91-04 (format pdf)
Per un museo europeo. Dibattito in corso
Il progetto del museo europeo: http://www.museeeurope.com/dossier_presse.pdf
Lo stato dell'arte: L’invention du Musée de l’Europe. Bruxelles : capitale européenne de la culture?, Véronique Charléty, Responsable de formation et d'études au Centre des études européennes de Strasbourg, Chercheuse associée au GSPE-PRISME (CNRS 7012)
EXTRAIT :« Faire un musée, ce n’est pas commettre un livre, c’est essentiellement un acte politique, surtout lorsqu’il s’agit d’un musée identitaire. Il contraint, de plus, à un certain consensus. Il faut, en d’autres termes, que chaque européen puisse s’y retrouver et s’y reconnaître, et la difficulté se trouve dans l’écartèlement entre une sorte de rigueur scientifique historique et l’élargissement des frontières de l’Europe ; l’Union politique étant en train de se bâtir sur ce qui n’a pas été le « noyau dur » de l’Europe. La difficulté est de savoir comment nous allons rendre compte de l’histoire des Balkans, de l’histoire de la Grèce, de Byzance, comment faire un parcours alors que notre vision est, en partie, téléologique, pour essayer de montrer que l’Union européenne repose sur un socle commun ou une civilisation commune. Les choses sont loin d’être figées et c’est une réflexion qui anime fortement notre comité scientifique» TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Idee per il museo 1 (interevista): Un musée pour l’Europe. Un entretien avec Marie-Louise von Plessen et Krzysztof Pomian de Eryck de Rubercy, Essayiste, critique et traducteur.
EXTRAIT :L’Europe a une histoire et une identité résultant d’une dramaturgie savante et sanglante. Il lui manquait un musée. C’est ainsi que, en 1997, vit le jour en Belgique, l’association “ Musée de l’Europe ”, placée sous la co-présidence d’Antoinette Spaak, ministre d’Etat, et de Karel Van Miert, ancien vice-président de la Commission et ministre d’Etat qui depuis a pu réunir autour de son initiative – et pour lui donner vie – un comité de membres fondateurs, un comité scientifique et un comité financier. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Idee per il museo 2 (volume): De l’Europe-monde à l’Europe dans le monde (a cura di) Krzysztof Pomian e Henri Dupuis, Bruxelles 2004, co-édition De Boeck, Fondation Paul-Henri Spaak, Musée de l’Europe.
COMMENTO: Physiquement, le Musée de l’Europe promis à Bruxelles – donc à la Belgique – n’est pas encore né. Ses promoteurs, toutefois, s’activent d’ores et déjà de manière très concrète et préfigurent, par le brassage d’idées qu’ils génèrent, ce que le Musée lui-même apportera demain. Pour preuve, cet ouvrage qui rend compte fidèlement d’un colloque de très haut niveau organisé par l’équipe du Musée de l’Europe en avril 2002. Au cœur des réflexions ? La place dans l’Europe dans le monde. Dans un monde qui n’est plus celui qu’elle a dominé jusqu’à la fin de la Première Guerre mondiale et cru dominer jusqu’à la Deuxième. Dans ce nouveau monde, l’Europe cherche aujourd’hui ses repères, quelque peu désemparée, à l’instar de ses citoyens. Qui sommes-nous ? Que sommes-nous encore ? L’Europe communautaire née du sursaut et du désespoir n’est-elle qu’une vaguelette appelée à disparaître bien vite dans l’océan de l’histoire ? Ses valeurs peuvent-elles avoir une portée universelle ? Voilà le type de questions auxquelles des personnalités éminentes, universitaires et responsables politiques venus d’horizons et de pays différents, apportent des réponses – prudentes – dans le corps de cet ouvrage vivifiant pour l’esprit. Toutes les réponses, en gros, se résument en un propos tenu par Guy Verhofstadt : “(…) l’Union (…) est une grande puissance en devenir. Certes, il ne s’agira pas d’une superpuissance suivant le modèle des Etats-Unis. (…) Nous avons un autre passé et un autre avenir. Nous représentons un autre modèle et un autre profil. Nous évoquons de par le monde d’autres possibilités et suscitons d’autres attentes”… Quel modèle ? Quel profil ? C’est à sonder le cœur et les reins de cette Europe s’intégrant depuis cinquante années que s’emploient les auteurs afin d’en faire ressortir les potentialités et les impossibilités. L’exercice s’opère sur la base de quatre angles de vue. D’abord, celui de “l’Europe dans le monde”. Le monde contemporain avec l’ancien Commissaire Pascal Lamy qui la situe dans le contexte de la mondialisation. Le monde d’avant-hier avec le Pr. Dumoulin qui rappelle ce qu’elle était autour de 1900. L’Europe “éternelle” avec le directeur scientifique du futur Musée, l’historien Krzysztof Pomian, qui la resitue par rapport aux autres civilisations et entrevoit, peut-être, une civilisation… mondiale. C’est ensuite le Commissaire Louis Michel, à l’époque encore ministre des Affaires étrangères, qui ouvre un chapitre consacré aux “défis de la mondialisation”, Etienne Davignon s’attaquant d’emblée à quelques “idées fausses” que celle-ci génère. La placer des régions au sein de l’Union est ensuite envisagée (le ministre d’Etat Hugo Schiltz y signe notamment une contribution très fédéraliste et très… belge) avant que les valeurs européennes soient envisagées – prudemment – comme valeurs universelles. Une fresque enrichissante ! firmato MT
Lo stato dell'arte: L’invention du Musée de l’Europe. Bruxelles : capitale européenne de la culture?, Véronique Charléty, Responsable de formation et d'études au Centre des études européennes de Strasbourg, Chercheuse associée au GSPE-PRISME (CNRS 7012)
EXTRAIT :« Faire un musée, ce n’est pas commettre un livre, c’est essentiellement un acte politique, surtout lorsqu’il s’agit d’un musée identitaire. Il contraint, de plus, à un certain consensus. Il faut, en d’autres termes, que chaque européen puisse s’y retrouver et s’y reconnaître, et la difficulté se trouve dans l’écartèlement entre une sorte de rigueur scientifique historique et l’élargissement des frontières de l’Europe ; l’Union politique étant en train de se bâtir sur ce qui n’a pas été le « noyau dur » de l’Europe. La difficulté est de savoir comment nous allons rendre compte de l’histoire des Balkans, de l’histoire de la Grèce, de Byzance, comment faire un parcours alors que notre vision est, en partie, téléologique, pour essayer de montrer que l’Union européenne repose sur un socle commun ou une civilisation commune. Les choses sont loin d’être figées et c’est une réflexion qui anime fortement notre comité scientifique» TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Idee per il museo 1 (interevista): Un musée pour l’Europe. Un entretien avec Marie-Louise von Plessen et Krzysztof Pomian de Eryck de Rubercy, Essayiste, critique et traducteur.
EXTRAIT :L’Europe a une histoire et une identité résultant d’une dramaturgie savante et sanglante. Il lui manquait un musée. C’est ainsi que, en 1997, vit le jour en Belgique, l’association “ Musée de l’Europe ”, placée sous la co-présidence d’Antoinette Spaak, ministre d’Etat, et de Karel Van Miert, ancien vice-président de la Commission et ministre d’Etat qui depuis a pu réunir autour de son initiative – et pour lui donner vie – un comité de membres fondateurs, un comité scientifique et un comité financier. TELECHARGER L'ARTICLE (respectant la pagination d'origine)
Idee per il museo 2 (volume): De l’Europe-monde à l’Europe dans le monde (a cura di) Krzysztof Pomian e Henri Dupuis, Bruxelles 2004, co-édition De Boeck, Fondation Paul-Henri Spaak, Musée de l’Europe.
COMMENTO: Physiquement, le Musée de l’Europe promis à Bruxelles – donc à la Belgique – n’est pas encore né. Ses promoteurs, toutefois, s’activent d’ores et déjà de manière très concrète et préfigurent, par le brassage d’idées qu’ils génèrent, ce que le Musée lui-même apportera demain. Pour preuve, cet ouvrage qui rend compte fidèlement d’un colloque de très haut niveau organisé par l’équipe du Musée de l’Europe en avril 2002. Au cœur des réflexions ? La place dans l’Europe dans le monde. Dans un monde qui n’est plus celui qu’elle a dominé jusqu’à la fin de la Première Guerre mondiale et cru dominer jusqu’à la Deuxième. Dans ce nouveau monde, l’Europe cherche aujourd’hui ses repères, quelque peu désemparée, à l’instar de ses citoyens. Qui sommes-nous ? Que sommes-nous encore ? L’Europe communautaire née du sursaut et du désespoir n’est-elle qu’une vaguelette appelée à disparaître bien vite dans l’océan de l’histoire ? Ses valeurs peuvent-elles avoir une portée universelle ? Voilà le type de questions auxquelles des personnalités éminentes, universitaires et responsables politiques venus d’horizons et de pays différents, apportent des réponses – prudentes – dans le corps de cet ouvrage vivifiant pour l’esprit. Toutes les réponses, en gros, se résument en un propos tenu par Guy Verhofstadt : “(…) l’Union (…) est une grande puissance en devenir. Certes, il ne s’agira pas d’une superpuissance suivant le modèle des Etats-Unis. (…) Nous avons un autre passé et un autre avenir. Nous représentons un autre modèle et un autre profil. Nous évoquons de par le monde d’autres possibilités et suscitons d’autres attentes”… Quel modèle ? Quel profil ? C’est à sonder le cœur et les reins de cette Europe s’intégrant depuis cinquante années que s’emploient les auteurs afin d’en faire ressortir les potentialités et les impossibilités. L’exercice s’opère sur la base de quatre angles de vue. D’abord, celui de “l’Europe dans le monde”. Le monde contemporain avec l’ancien Commissaire Pascal Lamy qui la situe dans le contexte de la mondialisation. Le monde d’avant-hier avec le Pr. Dumoulin qui rappelle ce qu’elle était autour de 1900. L’Europe “éternelle” avec le directeur scientifique du futur Musée, l’historien Krzysztof Pomian, qui la resitue par rapport aux autres civilisations et entrevoit, peut-être, une civilisation… mondiale. C’est ensuite le Commissaire Louis Michel, à l’époque encore ministre des Affaires étrangères, qui ouvre un chapitre consacré aux “défis de la mondialisation”, Etienne Davignon s’attaquant d’emblée à quelques “idées fausses” que celle-ci génère. La placer des régions au sein de l’Union est ensuite envisagée (le ministre d’Etat Hugo Schiltz y signe notamment une contribution très fédéraliste et très… belge) avant que les valeurs européennes soient envisagées – prudemment – comme valeurs universelles. Une fresque enrichissante ! firmato MT
Iscriviti a:
Post (Atom)